Κινητικότητα και υποκινήσεις

Του Παντελή Μπουκάλα

Από ιδεολογία, ωχαδερφισμό, κουτοπονηριά ή οικογενειακή παράδοση, πολλοί δεν έχουν απεργήσει ούτε μία φορά στη ζωή τους και δεν ρίσκαραν να χάσουν μεροκάματο. Αλλοι, όχι λίγοι, δεν διαδήλωσαν ποτέ, ούτε καν στη φοιτητική νιότη τους, και δεν έτυχε να γνωρίσουν τη γεύση των χημικών. Αρκετοί δεν πίστεψαν ποτέ ότι έχουν λόγο να αποποιηθούν έστω για λίγο την ενική τους αυθεντία και αυταρέσκεια και να αναζητήσουν ένα πρόσωπο πληθυντικό, ένα «εμείς», στη συλλογική δράση. Αλλοι πάλι έχουν καταλήξει ότι ο κόσμος ισούται με τον περίγυρό τους, με το αίμα τους και τις γνωριμίες τους, οπότε περιττεύει η αγωνία και η έγνοια για ό,τι κυκλοφορεί «εκεί έξω». Και υπάρχουν κι εκείνοι που, για να αποφύγουν τον κόπο της σκέψης, πρεσβεύουν ότι όλη η αλήθεια για τα ανθρώπινα εμπεριέχεται σε όσα κηρύσσει το κόμμα τους, ο αρχηγός ή το αφεντικό τους. Ολοι αυτοί και όσοι άλλοι πορεύονται υπό τη σημαία του δογματισμού, της φιλαυτίας ή του ετεροκαθορισμού τους, αδυνατούν να κατανοήσουν ότι η κοινωνία, ο κόσμος, το σύνολο δεν είναι μια μηχανή που την ενεργοποιεί κάποιος πατώντας ένα κουμπί ή γυρνώντας έναν διακόπτη. Κρίνοντας εξ ιδίων τα αλλότρια ή επειδή αυτό το ερμηνευτικό σχήμα τούς προσφέρει ο αριστοκρατικός νους τους, που περιφρονεί τους πληβείους, βλέπουν εντελώς μηχανικά τα πράγματα. Ούτε την πολυπλοκότητά τους είναι ικανοί ή πρόθυμοι να δουν, ούτε πως υπάρχει και δρα και το αυθόρμητο αποδέχονται, ούτε χωράει στο μυαλό τους η πιθανότητα να μην είναι ο κόσμος όπως τον φαντάζονται οι ίδιοι: μια μάζα άβουλη, χειραγωγήσιμη, έρμαιο των αισθημάτων της, που μάλιστα υποτίθεται πως δεν είναι αυθεντικά αλλά προκλήθηκαν από κάποιους υποκινητές. Η υποκίνηση. Ιδού η ερμηνεία των πάντων. Εύκολη και βολική. Τη χρησιμοποιεί κάθε κόμμα όταν κυβερνά και τη χλευάζει όταν υποχωρεί στην αντιπολίτευση – και θα αρκούσε αυτό για να πιστοποιήσει πόσο αστήρικτη είναι ή με πόση ιδιοτέλεια προβάλλεται. Κάποιοι «εκεί έξω» (λέει το σενάριο), ή μάλλον «εκεί μέσα, σε σκοτεινά γραφεία», αποφασίζουν, υπαγορεύουν, επιβάλλουν, θέτουν σε κίνηση την υπνώττουσα κοινωνία κι όταν δεν τη χρειάζονται άλλο ξύπνια, πατάνε το κομβίον και τερματίζουν τη λειτουργία της. Οτι τα κόμματα εμπλέκονται στις απεργίες το ξέρουν και το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. από τότε που οι μεν αντιπολιτεύονταν τους δε, τότε δηλαδή που έκριναν και αυτοί απαράδεκτη τη θεωρία περί ύπουλων υποκινητών. Η πείρα τους επίσης τούς έχει διδάξει ότι κανένα κοινωνικό τμήμα δεν κινητοποιείται, δεν ρισκάρει το μεροκάματο ή και την υγεία του (είπαμε, τα χημικά...), αν δεν ζοριστεί. Αλλά θα μας πάρει δεκαετίες ώσπου να αποφασίσουν οι κομματικές ηγεσίες ότι τα ίδια μαθηματικά ισχύουν είτε κυβερνούν είτε αντιπολιτεύονται. Προς το παρόν, οι κυβερνώντες θα ωφελούνταν ιδιαίτερα αν αποδέχονταν ότι υποκινητής της κοινωνικής αναταραχής είναι η «κινητικότητα». Δηλαδή οι απολύσεις.