Η ανεργία και το μέλλον των νέων

Του ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΟΣ ΜΑΡΑΒΕΓΙΑΚαθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών nmarav@pspa.uoa.gr

Το ζήτημα της ανεργίας δεν αναδεικνύεται αρκετά στο δημόσιο λόγο, επειδή οι άνεργοι δεν έχουν συνδικαλιστική εκπροσώπηση και συνεπώς η διαμαρτυρία τους είναι «βουβή» και γι' αυτό περισσότερο οδυνηρή. Σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα το ποσοστό της ανεργίας σήμερα ξεπερνά το 16% με δυσοίωνες προβλέψεις για το άμεσο μέλλον, καθώς εντείνονται τα εισπρακτικά μέτρα που οδηγούν σε μεγαλύτερη ύφεση. Το ποσοστό της ανεργίας των νέων αγγίζει το 50%, χωρίς να υπολογίζονται οι εργαζόμενοι με προσωρινή ή μερική απασχόληση, ενώ μεγάλο μέρος αυτών των ανέργων είναι νέοι με πολύ καλές σπουδές και άριστα επαγγελματικά προσόντα, στους οποίους, λόγω της κρίσης, δεν δίνεται καμιά ευκαιρία επαγγελματικής σταδιοδρομίας ούτε στον ιδιωτικό ούτε, ακόμη περισσότερο, στο δημόσιο τομέα.
Η μείωση του δημόσιου τομέα στη χώρα μας με την εφαρμογή του κανόνα «μία πρόσληψη προς δέκα αποχωρήσεις», δυστυχώς εφαρμόζεται χωρίς θετικές διακρίσεις για τους νέους υψηλών προσόντων. Αποκλείει έτσι την ποιοτική βελτίωση της δημόσιας διοίκησης, παρ' ότι πάσχει κυρίως από έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού υψηλής στάθμης σε σημείο που ακόμη και η εργασιακή εφεδρεία έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για την ανανέωση και την αναβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών.
Η επικείμενη αναδιάρθρωση του χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη χώρα μας (η οποία είναι απολύτως απαραίτητη μετά την «πελατειακού τύπου» ίδρυση σχολών και τμημάτων, χωρίς κριτήρια), δυστυχώς θα συρρικνώσει τις δυνατότητες απασχόλησης των νέων με εξειδικευμένες γνώσεις και πολύχρονες σπουδές. Εξάλλου ο περιορισμός των δημόσιων δαπανών για την Ανώτατη Εκπαίδευση έχει ήδη μειώσει δραστικά τις ευκαιρίες απασχόλησης υψηλού επιπέδου επιστημόνων, με αποτέλεσμα όχι μόνο να αυξάνεται η ανεργία αλλά και να δυσχεραίνεται η εκπαιδευτική διαδικασία στα πανεπιστήμια και τα τεχνολογικά ιδρύματα.
Παρόμοια κατάσταση επικρατεί και στο χώρο της έρευνας, όπου όχι μόνο δεν προσλαμβάνονται νέοι ερευνητές, αλλά ο περιορισμός των δαπανών για ερευνητικά προγράμματα στερεί τη δυνατότητα σε ταλαντούχους νέους να προσφέρουν εξειδικευμένη ερευνητική εργασία.
Η μείωση των δημόσιων δαπανών για την εκπαίδευση και την έρευνα στη χώρα μας, σε αντίθεση με άλλες χώρες (1), πέραν των αρνητικών συνεπειών στην απασχόληση των νέων επιστημόνων, έχει τεράστια σημασία για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας.
Οι καλές προθέσεις για ένα νέο παραγωγικό πρότυπο έντασης γνώσης με τεχνολογικά προηγμένη παραγωγική διαδικασία, δυστυχώς, δεν μπορούν να υποστηριχθούν μέσα στις σημερινές συνθήκες της δημοσιονομικής ασφυξίας στο Δημόσιο και επενδυτικής άπνοιας στον ιδιωτικό τομέα της ελληνικής οικονομίας.
Πρόσφατη έρευνα έδειξε την έκταση φυγής των νέων επιστημόνων από τη χώρα μας στο εξωτερικό ή/και την παραμονή τους στο εξωτερικό, εκεί όπου πραγματοποίησαν τις μεταπτυχιακές σπουδές τους. Οι έλληνες επιστήμονες που εργάζονται στο εξωτερικό φθάνουν σήμερα τις 140.000 περίπου -δηλ. πάνω από 10% του συνόλου των επιστημόνων που εργάζονται στη χώρα μας (2), πράγμα που συμβαίνει μόνο σε χώρες του Τρίτου Κόσμου.
Ετσι, το μεγαλύτερο πρόβλημα στη σημερινή συγκυρία φαίνεται να είναι η αδυναμία της χώρας μας να εξασφαλίσει το επαγγελματικό μέλλον των εκπαιδευμένων παιδιών της και, συνεπώς, να εξασφαλίσει το μέλλον της ίδιας της ύπαρξής της, ως ανεπτυγμένης χώρας.
(1 )Ν. Μαραβέγιας κ.ά. «Ερευνα και ανάπτυξη στο πλαίσιο της στρατηγικής εξόδου από την κρίση» ΓΓΕΤ, Αθήνα 2010.
(2 )Λ. Λαμπριανίδης «Επενδύοντας στη φυγή» Κριτική, Αθήνα 2011.