Άνδρας και ανεργία: μια σχέση που απειλεί τη ζωή

Ο υποβιβασμός, η μείωση αποδοχών και η απόλυση ανέκαθεν αποτελούσαν πλήγματα για την αυτοεκτίμηση του άνδρα και ήταν επιβαρυντικοί παράγοντες για τη ψυχική του υγεία, ενώ πλέον έχουν μελετηθεί και οι προεκτάσεις που έχουν στη σεξουαλική του υγεία αλλά και στη συνολική ποιότητα της ζωής του. Όταν όμως η αναγκαστική παραίτηση ή η απόλυση επεκτείνονται χρονικά τόσο ώστε να καταλήγουν στην ανεργία, οι επιπτώσεις είναι σαφώς σοβαρότερες έως και καταληκτικές.

Η ανεργία που σύμφωνα με τον ορισμό της είναι η κατάσταση του ατόμου που ενώ είναι ικανό και πρόθυμο να εργασθεί, δεν δύναται να βρει εργασία, ευθύνεται κατά κόρον για τη δημιουργία και ενεργοποίηση δυσλειτουργικών συμπεριφορών και πεποιθήσεων του ατόμου προς τον εαυτό του και το περιβάλλον του.

Σε εποχές όπως τη δική μας, η χώρα μας μαστίζεται από τις περισσότερες μορφές ανεργίας. Η δομική ανεργία αφαίρεσε σε αρκετούς νέους ανθρώπους τη δυνατότητα να επιλέξουν το αντικείμενο σπουδών που επιθυμούσαν υπό το φόβο της μελλοντικής δυσκολίας εύρεσης εργασίας, ενώ σε ακόμα περισσότερους απαγόρευσε να ακολουθήσουν το επάγγελμα που επέλεξαν λόγω κορεσμού και δυσαναλογία προσφοράς και ζήτησης. Αντίστοιχα η κυκλική ανεργία που είναι συνυφασμένη με μειωμένη ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών, ως αποτέλεσμα επιβράδυνσης της ανάπτυξης λόγω της μεγάλης οικονομικής ύφεσης που αντιμετωπίζουμε, μετά από μια «λαμπρή περίοδο» υπερπαραγωγής και ευημερίας, έχει ως συνέπεια την αδυναμία απορρόφησης του εργατικού δυναμικού. Πλέον οι φυσικές, ψυχοκοινωνικές και σωματικές προεκτάσεις της ανεργίας έχουν επιδεινωθεί μακράν, ενώ για τη ακρίβεια μοιάζει πια να αποτελεί στη κυριολεξία ζήτημα ζωής και θανάτου.

Σχετική μελέτη κοινωνιολόγων του πανεπιστημίου McGill, και ερευνητών του Πανεπιστημίου Stony Brook που βασίστηκε σε υπάρχουσες έρευνες σε 20 εκατ. ανθρώπους σε 15 δυτικές, κατά κύριο λόγο, χώρες τα τελευταία 40 χρόνια, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ανεργία αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά 63%.

Παρά τις προσδοκίες που υπαγόρευαν πως με τη πάροδο του χρόνου, η εξέλιξη της τεχνολογίας και των φαρμάκων, οι θεραπευτικές και επιστημονικές πρόοδοι που έχει σημειώσει η ιατρική επιστήμη και τη συνολική βελτίωση των συστημάτων υγείας, θα είχαν συμβάλει στη μείωση των ποσοστών θνησιμότητας, ο συσχετισμός μεταξύ ανεργίας και υψηλών πιθανοτήτων θανάτου ήταν παρόμοιος σε όλες τις χώρες που κάλυπτε η μελέτη, η οποία και κατέληξε πως υπάρχει μια αιτιώδης σχέση μεταξύ ανεργίας κι υψηλότερου κινδύνου θανάτου…

Μέχρι τώρα, ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα στη βιβλιογραφία ήταν αν οι προϋπάρχουσες συνθήκες υγείας, όπως ο διαβήτης ή τα καρδιαγγειακά προβλήματα, ή οι συμπεριφορές που σχετίζονταν με καταχρήσεις όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ ή τις ναρκωτικές ουσίες, οδηγούν παράλληλα στην ανεργία και σε μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου. Μοιάζει όμως με βάσει τη μελέτη πως οι προϋπάρχουσες συνθήκες που περιλαμβάνουν παθήσεις υγείας και συμπεριφορές, δεν είχαν την αναμενόμενη επίδραση, γεγονός που υποδηλώνει πως η σχέση ανεργίας-θνησιμότητας είναι πολύ πιθανό να είναι αιτιώδης.

Οι πιθανότητες να δημιουργηθούν προβλήματα υγείας λόγω της ανεργίας αυξάνονται και μάλιστα υπάρχει αναλογική σχέση ανάμεσα σε αυτές τις πιθανότητες και στο χρόνο ανεργίας του ατόμου: όσο μεγαλύτερο είναι το χρονικό διάστημα της ανεργίας, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να ασθενήσει.

Αντίστοιχα οι άνεργοι ασθενείς έχουν τέσσερεις φορές περισσότερες πιθανότητες να επιδεινωθεί η υγεία τους, παραμένουν στα νοσοκομεία το διπλάσιο χρονικό διάστημα εν σχέση με τους εργαζομένους, ενώ ακόμα και το προσδόκιμο ζωής μειώνεται ανάλογα με τη διάρκεια της ανεργίας που έχει προηγηθεί, ενώ υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες, οι οποίες συσχετίζουν την ανεργία με την εμφάνιση επικίνδυνων για τη ζωή του ατόμου ασθενειών.

Από τα αποτελέσματα της μελέτης επίσης φάνηκε να υπήρχε διαφορά στη σχέση ανεργίας-θνησιμότητας ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες: η ανεργία αυξάνει τον κίνδυνο θνησιμότητας στους άνδρες περισσότερο απ’ ότι στις γυναίκες (78% έναντι 37% αντίστοιχα), με ποσοστό θανάτου ιδιαιτέρως υψηλό γι΄ αυτούς που είναι κάτω των 50. Αυτό πιθανά σχετίζεται με το γεγονός πως η ανεργία επηρεάζει αρνητικά την κοινωνικοοικονομική θέση και προκαλεί στρες το οποίο με τη σειρά του οδηγεί σε επιδείνωση της υγείας και υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας.

Υποψιαζόμαστε λοιπόν πως ακόμα και σήμερα, στην εποχή τνς αλλαγής των ρόλων και του «αμαζονικού φεμινισμού», η απώλεια και η έλλειψη εργασίας είναι περισσότερο στρεσογόνα και ψυχοπιεστική για τους άνδρες απ’ ότι για τις γυναίκες. Όταν ένας άνδρας χάνει τη δουλειά του, συχνά ακόμα σημαίνει πως η οικογένεια θα γίνει πιο φτωχή και θα υποφέρει με ποικίλους τρόπους, που με τη σειρά τους μπορεί να έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην υγεία του άνδρα οδηγώντας σε αυξημένο κάπνισμα, αλκοόλ ή φαγητό και μειωμένη διαθεσιμότητα υγιεινής διατροφής και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Η κατάσταση ανεργίας αποσταθεροποιεί και απαξιώνει το άτομο, το οδηγεί σε κοινωνική και πολιτισμική απομόνωση και ενδεχομένως στη περιθωριοποίηση ενώ δημιουργεί συναισθήματα ανεπάρκειας και φόβου, άγχος, επιθετική συμπεριφορά έως και αίσθημα εξευτελισμού.

Η έρευνα των επιστημόνων των McGill και Stony Brook πιθανώς υπονοεί πως οι πρωτοβουλίες για τη δημόσια υγεία θα μπορούσαν να μεριμνούν περισσότερο για τους άνεργους για άμεσο καρδιαγγειακό έλεγχο και παρεμβάσεις με στόχο τη μείωση επικίνδυνων συμπεριφορών, όμως αυτό που τελικά πρέπει να γίνει είναι ολόκληρη η κρατική, κοινωνική και προσωπική μέριμνα του καθένα από εμάς να στραφεί προς τους άνεργους και παράλληλα να μετουσιωθεί σε συνείδηση η κατανόηση της πραγματικότητας που υπαγορεύει ότι η απώλεια της εργασίας ίσως να αποτελεί μια από τις τραγικότερες στιγμές της ζωής ενός ανθρώπου, για την οποία χρειάζεται τη μεγαλύτερη δυνατόν υποστήριξη.

Ε. Ελευθερίου, Ψυχοθεραπεύτρια-Κλινική Θεραπεύτρια Σεξουαλικών Διαταραχών, συνεργάτιδα του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών.   zougla.gr