Τι είναι ο άνεργος; Εκείνος που δεν κινείται, που δεν παράγει; Που έχει ελεύθερο χρόνο; Και πόσο χρόνο επενδύει ψάχνοντας για δουλειά; Πόσο σημαντική είναι τελικά η δουλειά για την προσωπικότητά μας; Είναι κάτι που μάθαμε ότι είναι σημαντικό από παιδιά ή έχει υπαρξιακή ουσία; Είμαστε η δουλειά μας; Είμαστε ένας τίτλος, μια ιδιότητα; Αρχιτέκτονας, λογιστής, κομμώτρια… Κι αυτή την ιδιότητα τη χάνουμε αν χάσουμε τη δουλειά μας;
Αυτά είναι μερικά μόνο απ’ τα ερωτήματα που προκύπτουν στη μουσική και θεατρική παράσταση «Χορωδία Ανέργων» της Ελένης Ευθυμίου και του Δημήτρη Ζάχου που επιστρέφει στο θέατρο Πόρτα τον Νοέμβριο.«Η ιδέα ξεκίνησε από τον Δημήτρη που σκηνοθετήσαμε μαζί, με αφορμή τη δική μας εργασιακή κατάσταση και τους προβληματισμούς μας για την εργασία και την ανεργία. Πώς καμία φορά δουλεύεις όλη μέρα και θεωρείσαι άνεργος ή δουλεύεις χωρίς αποδοχές, ή δεν έχεις δουλειά και ψάχνεις να βρεις», σχολιάζει η σκηνοθέτρια Ελένη Ευθυμίου.

Οι χορωδοί δεν έχουν κατά βάση προηγούμενη σχέση με το τραγούδι, αλλάήθελαν να ενταχθούν σε μία ομαδική συνθήκη. Η παράσταση βασίζεται σε αληθινές ιστορίες ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως «άνεργοι».
«Στόχος ήταν να συνενώσουμε ανθρώπους που δεν γνωρίζονταν πριν και ναμοιραστούμε μαζί τους διαφορετικές ανησυχίες στα θέματα εργασίας και ανεργίας. Το είδαμε σαν πείραμα και για εμάς τους ίδιους. Δεν ξέραμε πού θα μας οδηγούσε, ψάξαμε ανθρώπους του ευρύτερου κύκλου μας, απευθυνθήκαμε στο περιοδικό δρόμου Σχεδία που μας βοήθησε και ήρθαν άτομα κι από εκεί. Το βασικό ζητούμενο ήταν η ανάγκη να ενωθεί κανείς δημιουργικά με άλλους, να έχει να μοιραστεί σχετικά ζητήματα. Να ανοίξουμε διάλογο, να μοιραστούμε σκέψεις και προβληματισμούς. Σαν όχημα χρησιμοποιήσαμε το τραγούδι που είναι εργαλείο επαγγελματιών. Εμείς το χρησιμοποιήσαμε για να απενοχοποιηθούμε και να τραγουδήσουμε με την καρδιά μας!».
Η Ελένη έχει γράψει τα τραγούδια και τη μουσική της παράστασης. Γιατί όμως επιλέχθηκε η τέχνη του τραγουδιού; «Θεωρώ ότι το τραγούδι, με το οποίο άλλωστε ασχολούμαι χρόνια, είναι κάτι που συνδέει τους ανθρώπους με τον εαυτό τους. Όταν κάποιος τραγουδά μη επαγγελματικά, το κάνει σε μεγάλη χαρά ή λύπη, σε στιγμή αθωότητας ή παρέας. Είναι μια συνθήκη που οι άνθρωποι επιλέγουν. Πιστεύω ότι η μουσική ενώνει τους ανθρώπους και αποτελεί μια πρόταση για δημιουργική διέξοδο. Ένας τρόπος να συνεχίσουμε, να πάρουμε θάρρος, να εισπνεύσουμε και να εκπνεύσουμε, συνδέεται με τοβιολογικό ρυθμό του ανθρώπου».
Τόσο η πρόζα, όσο και τα τραγούδια, είναι εκμυστηρευτικά, εκ βαθέων, ειλικρινή, πικρά και κυνικά, με χιούμορ, αγάπη και σαρκασμό. «Τα τραγούδιαέχουν εμπνευστεί από συγκεκριμένα πράγματα, φράσεις και καταστάσεις ανθρώπινες, πραγματικές. Καλέσαμε καταρχήν τους ανθρώπους στις πρόβες, κάναμε συζητήσεις και τους παροτρύναμε να γράψουν σκέψεις πάνω σε συγκεκριμένα θέματα στο ημερολόγιο που ο καθένας κρατούσε. Από τις ιστορίες που προέκυψαν φτιάξαμε με τον Δημήτρη τον κορμό της παράστασης και συμφωνήσαμε ότι δέχονται να τις μοιραστούν. Το ζητούμενο ήταν να εμπνευστούμε από την πραγματικότητα και να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο που, μέσα από την τέχνη, να συνομιλεί με το κοινό».
Ο χρόνος, αυτός που χάνεται, κι ο ελεύθερος χρόνος: Αυτός που δημιουργείται ξαφνικά από την απώλεια δουλειάς και μπορεί να κάνει χαρούμενο το παιδί που ξαναέχει στο σπίτι τη μαμά του. Η συνέντευξη για τη δουλειά, οι αναγκαίοι συμβιβασμοί και τα ψέματα, η «απειλή» μιας πιθανής μητρότητας. Ταόνειρα που λογοκρίνονται. Μια χώρα χωρίς αύριο. Ταμπέλες και ταυτότητες. «Το ζήτημα της ταυτότητας, όπως συνδέεται με την εργασία, αφοράεξίσου εργαζόμενους και ανέργους. Είναι όντως κάτι υπαρξιακό, έχει να κάνει πολύ με την εποχή μας και πώς η εργασία έχει καταλάβει την ύπαρξή μας. Μέσα απ’ τη δουλειά της Χορωδίας αυτό συνεχώς ερχόταν στην επιφάνεια. Έχουμε να υποστηρίξουμε καθημερινά πολλές ταυτότητες και τελικάχανόμαστε σ’ αυτές».
Υπάρχει ένας ωραίος μονόλογος στην παράσταση, του Μιχάλη, που μας θυμίζει όλα αυτά που μπορείς να κάνεις χωρίς λεφτά, όπως να κολυμπήσεις, να πας μια βόλτα, να γελάσεις, να γράψεις στίχους, να δεις ανατολή και ηλιοβασίλεμα, να κοιμηθείς κάτω απ’ τα’ αστέρια, να κάνεις μασάζ σ’ ένα αγαπημένο πρόσωπο, να τραγουδήσεις… «Όσον αφορά στην εκτίμηση του ελεύθερου χρόνου, αυτή είναι και η πρόταση της παράστασης: Ότι δηλαδή μπορείς χωρίς ένα ευρώ να κάνεις κάτι που σχετίζεται με φως, ανθρώπους, φύση, ζωή, να θυμηθούμε ότι οι αξίες της ζωής δεν σχετίζονται μόνο με λεφτά και την κοινωνική υποχρέωση να είμαστε σωστοί απέναντι στο σύστημα, αλλά σωστοί στον εαυτό μας και δημιουργικοί. Να μη γίνουμε εμείς ρομπότ, όπως ακούγεται και στην παράσταση. Η ανεργία είναι ζήτημα ταμπού που συχνά μας κλειδώνειστα σπίτια μας. Να διεκδικήσουμε να πάρουμε πίσω τη ζωή στα χέρια μας. Να είμαστε καλά. Κι αν δεν έχουμε δουλειά, πάλι θα υπάρχουμε και θα βρούμε τρόπο να είμαστε καλά».
Οι πρόβες έγιναν στο σπίτι της Ελένης. Πρόκειται για μια παράσταση που, όπως λέει, δημιουργήθηκε χωρίς σχεδόν καθόλου χρήματα. «Ήταν συνειδητά έναπείραμα για να δούμε αν όντως χωρίς χρήματα μπορούμε απ’ το μηδέν να δημιουργήσουμε κάτι που μπορεί να σταθεί στα πόδια του, ήταν σημαντικό να το τολμήσουμε έμπρακτα».
Η Χορωδία Ανέργων πρωτοπαρουσιάστηκε πέρυσι τον Μάρτιο. Φέτοςσυμμετέχουν τα ίδια περίπου άτομα με κάποιες μικρές αλλαγές. Άλλοι άνθρωποι βρήκαν ή έχασαν τη δουλειά τους. Οι ανάγκες και τα θέλω του καθενός είναι διαφορετικά, αλλά έχουν κοινό το προσωπικό στοιχείο και την αίσθηση αυτοπεποίθησης και δύναμης που δίνουν και παίρνουν. «Υπήρχεανασφάλεια για το κατά πόσο κάτι αυτοσχέδιο και απλό στη σύλληψη και στη δομή του θα απηχούσε στον κόσμο, αλλά τον κέρδισε με την απλότητά του. Εμείς επιδιώκουμε να αποδαιμονοποιήσουμε, να αποφορτίσουμε, να αυτοσαρκαστούμε στο θέμα της ανεργίας. Οι περισσότεροι περίμεναν να δουν ένα δράμα. Αλλά η παράσταση έχει χιούμορ, γέλασαν, δάκρυσαν,ταυτίστηκαν, ο καθένας το πήρε αλλιώς. Ο κόσμος τραγουδά κι όντωςενώνεται με κάτι πολύ απλό!»