Γερμανικό μοντέλο στις συντάξεις: Τα νέα όρια ηλικίας και οι αλλαγές.

Αλλαγές στις συντάξεις, στις εισφορές, και τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης με… συνταγή Βερολίνου περιλαμβάνει η ατζέντα σειράς νέων ρυθμίσεων που προετοιμάζονται στο ασφαλιστικό.

Τα Ταμεία ενοποιούνται αρχικά σε τρεις φορείς (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και ΟΓΑ), οι επικουρικές από το 2015 ενσωματώνονται στις κύριες συντάξεις, η είσπραξη των εισφορών θα γίνεται ενιαία, τα ενδιάμεσα όρια ηλικίας (πρόωρες συντάξεις) εξαλείφονται με ή χωρίς μεταβατική περίοδο και η ηλικία συνταξιοδότησης θα ξεκινά από το 60ό ή το 62ο έτος για όλους. Παραμένει το 67ο έτος για πλήρη σύνταξη, ενώ εξετάζεται να αυξηθεί ο χρόνος ασφάλισης πέραν των 40 ετών.
Αυτό θα είναι το μοντέλο του νέου ασφαλιστικού, το περίγραμμα του οποίου ήδη σχεδιάζεται και μάλιστα, σύμφωνα με το ντοκουμέντο που δημοσιεύει σήμερα ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής, το νέο ασφαλιστικό «χτίζεται» με τη συνδρομή και την τεχνογνωσία του γερμανικού ΙΚΑ. Η τρόικα άλλωστε, όπως πρώτος αποκάλυψε ο «Ε.Τ.» (φ. 16/3/2014), έθεσε επιτακτικά θέμα αλλαγών στις συντάξεις και νέου ασφαλιστικού εντός του 2014 και για το λόγο αυτό έχει συμπεριλάβει ειδικό κεφάλαιο στο νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα που συμφωνήθηκε με την κυβέρνηση.

Το συνταξιοδοτικό μοντέλο της Γερμανίας παρουσιάστηκε σε κλειστή ενημέρωση που είχαν η διοίκηση και στελέχη του ΙΚΑ από τον πρόεδρο του Οργανισμού Γερμανικής Ασφάλισης Συντάξεων, δρ Αξελ Ράιμαν, το διήμερο της Μ. Τρίτης και Μ. Τετάρτης σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
Ο Ράιμαν δεν ήρθε μόνος του, αλλά προσεκλήθη από τη διοίκηση του ΙΚΑ, προκειμένου να δώσει τεχνογνωσία για το πώς λειτουργεί και τι συντάξεις δίνει το συνταξιοδοτικό σύστημα της Γερμανίας που καλύπτει 75,8 εκατομμύρια ασφαλισμένους και 30,2 εκατομμύρια συνταξιούχους με ετήσιο προϋπολογισμό 397 δισ. ευρώ.

Το «γερμανικό μοντέλο» θα αποτελέσει τον κορμό των αλλαγών που θα γίνουν στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα, με πρώτο βήμα τις ενοποιήσεις των Ταμείων σε τρεις φορείς και από το 2016-2017 τη δημιουργία ενός και μόνο Εθνικού Φορέα Σύνταξης.

Η κυβέρνηση (υπουργείο Εργασίας) προετοιμάζει τις αλλαγές και, σύμφωνα με πληροφορίες του «Ε.Τ.», αναμένεται να ανακοινωθεί επιτροπή με συντονιστή το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) το οποίο θα παραδώσει πόρισμα–μελέτη για τις ενοποιήσεις των Ταμείων μέχρι το φθινόπωρο, ώστε μέχρι το τέλος του 2014 -αρχές 2015- να έχει ψηφιστεί ο νέος νόμος.

Οι αλλαγές που μπαίνουν επί τάπητος και θα βασιστούν εν όλω ή εν μέρει και στη γερμανική εμπειρία περιλαμβάνουν παρεμβάσεις σε όλο το φάσμα του ασφαλιστικού, που θα γίνουν σε στάδια και αφορούν:

Ατομικούς λογαριασμούς στην κύρια ασφάλιση. Κάθε εργαζόμενος θα παίρνει σύνταξη με βάση τις εισφορές που έχει πληρώσει. Θα γίνει από το 2015 που αλλάζει (βάσει ν. 3863/10) και ο υπολογισμός των συντάξεων.

Ρήτρα αύξησης εισφορών ή μείωσης συντάξεων και για τα ελλείμματα των Ταμείων κύριας σύνταξης. Το γερμανικό ΙΚΑ έχει αυτόματη αναπροσαρμογή εισφορών στην περίπτωση που ξεφεύγουν οι συνταξιοδοτικές δαπάνες και δεν επαρκούν τα διαθέσιμά του. Για παράδειγμα, το 2013, όπως είπε ο κ. Ράιμαν, πληρώθηκαν 255 δισ. ευρώ για συντάξεις και υπήρχε ένα αποθεματικό ασφαλείας της τάξης των 29 δισ. ευρώ. Αυτό το αποθεματικό δεν προήλθε από επιπλέον κρατική χρηματοδότηση, αλλά από συγκράτηση δαπανών και αύξηση εισφορών. Στην Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει αύξηση εισφορών, οπότε η ρήτρα αναπροσαρμογής για μείωση των ελλειμμάτων θα εφαρμοστεί στις συντάξεις.

Ενοποιήσεις Ταμείων για κύρια σύνταξη σε 3 φορείς το 2015. Σήμερα υπάρχουν 6 φορείς κύριας σύνταξης και ένα Ταμείο για επικουρική, με επιμέρους τομείς και κλάδους επικουρικής ασφάλισης που δίνουν διαφορετικά ποσά σύνταξης. Παράλληλα λειτουργούν άλλοι 60 ειδικοί λογαριασμοί παροχών που ο καθένας έχει διοικητικό συμβούλιο. Από το 2015 καταργούνται όλοι οι επιμέρους κλάδοι και τομείς, με αυτοδίκαιη κατάργηση και των διοικήσεών τους, με στόχο να λειτουργούν τρία Ταμεία κύριας σύνταξης: Το ΙΚΑ με όλους τους μισθωτούς ιδιωτικού, δημόσιου τομέα, τραπεζών (και ενδεχομένως και δημοσιογράφων), ο ΟΑΕΕ με όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, δηλαδή και γιατρούς, μηχανικούς και δικηγόρους, και ο ΟΓΑ για τους αγρότες. Το ΝΑΤ λέγεται ότι μένει αυτόνομο. Ωστόσο είναι πιθανό να ενταχθεί στο ΙΚΑ εντός του 2015. Η ενοποίηση θα είναι διοικητική, δηλαδή κατ’ ουσία θα μειώσει τη γραφειοκρατία. Αγκάθι στις ενοποιήσεις αποτελεί το συνταξιοδοτικό του Δημοσίου. Ως μισθωτοί θα μπουν στο ΙΚΑ αλλά το ζητούμενο είναι αν θα έχουν ξεχωριστό καθεστώς συνταξιοδότησης και για πόσο.

Ενσωμάτωση επικουρικών Ταμείων στο ΙΚΑ από το 2015. Είναι η βόμβα που έπεσε στην ημερίδα για το γερμανικό μοντέλο, από το διοικητή του ΙΚΑ, Ροβέρτο Σπυρόπουλο, ο οποίος -αν και δεν έδωσε κείμενο- είπε εις επήκοον όλων, και δη στελεχών που γνωρίζουν από ασφαλιστικό, ότι εντός του 2015 σχεδιάζεται και η ενσωμάτωση όλων των επικουρικών Ταμείων στο ΙΚΑ, προδιαγράφοντας στην ουσία τη «συγχώνευση» της επικουρικής σύνταξης με την κύρια. Τόνισε μάλιστα, αναφερόμενος στον τελικό στόχο που είναι ένα Ταμείο για όλους, ως το 2016 ή το πολύ μέχρι το 2017, ότι «νωρίτερα, εντός του 2015, τα επικουρικά Ταμεία θα ενσωματωθούν στο ΙΚΑ».

Αλλαγές στα χαμηλά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από το 2015, ίσως και νωρίτερα. Εξετάζεται να μπει φραγμός στις πρόωρες συντάξεις ώστε σταδιακά ουδείς να συνταξιοδοτείται πριν από τα 62. Σήμερα παρότι τα όρια ηλικίας για σύνταξη είναι 62 για μειωμένη και 67 για πλήρη, εντούτοις υπάρχει το νομοθετημένο δικαίωμα για τους παλαιούς μέχρι το 1992 ασφαλισμένους να αναγνωρίσουν αναδρομικά πλασματικό χρόνο ασφάλισης ώστε να κατοχυρώσουν χαμηλά όρια ηλικίας για σύνταξη και από τα 50 (Δημόσιο). Εκείνο που εξετάζεται είναι να καταργηθεί η έννοια της κατοχύρωσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος ώστε οι ασφαλισμένοι να συνταξιοδοτούνται μόνο μετά τη νόμιμη ηλικία (από τα 62 και μετά) ή αν έχουν συμπληρωμένο όλο το χρόνο ασφάλισης σε μικρότερη ηλικία. Στη Γερμανία τα όρια ηλικίας αυξήθηκαν στα 67, αλλά όπως είπε ο κ. Ράιμαν, δόθηκε μια μεταβατική περίοδος για σύνταξη με τα παλαιά όρια ηλικίας (65) σε όσους είχαν γεννηθεί μέχρι το 1955.

Μείωση στα ποσοστά αναπλήρωσης κύριων και επικουρικών συντάξεων από το 2015: Η ενοποίηση κύριας και επικουρικής σε μία σύνταξη θα γίνει με μείωση και των σημερινών ποσοστών αναπλήρωσης, ώστε το συνολικό ποσό να μην υπερβαίνει το 65%. Στο γερμανικό μοντέλο μάλιστα οι ασφαλισμένοι παίρνουν μία σύνταξη με ποσοστό αναπλήρωσης 49,5%. Και μάλιστα η μέση σύνταξη είναι 1.266 ευρώ μετά από 45 χρόνια ασφάλισης για έναν εργαζόμενο μέσου εισοδήματος! Αν συμβεί κάτι ανάλογο στην Ελλάδα, τότε η μεγαλύτερη σύνταξη από το 2015 και μετά δεν θα ξεπερνά τα 1.100 ευρώ, κύρια και επικουρική μαζί.

Είσοδος επαγγελματικών ταμείων ασφάλισης: Είναι στην ουσία Ταμεία που αποφασίζουν να δημιουργήσουν επιμέρους κλάδοι με συμφωνία εργαζομένων και εργοδοτών για συμπληρωματικές παροχές. Τα επαγγελματικά ταμεία παίρνουν τις εισφορές του καθενός, τις επενδύουν με κανόνες και αυστηρό πλαίσιο ελέγχου και δίνουν ένα μερίδιο σύνταξης.

Ενα Ταμείο για σύνταξη (Εθνικός Φορέας Σύνταξης) ως τις αρχές του 2017. Ο Εθνικός Φορέας θα είναι στην ουσία το νέο ΙΚΑ, μέσα στο οποίο θα λειτουργούν ως τομείς όλα τα επιμέρους παλιά Ταμεία. Θα βγαίνει μια σύνταξη, ενώ οι εισφορές από το 2017 θα είναι ίδιες για όλους είτε πρόκειται για μισθωτούς είτε για ελεύθερους επαγγελματίες είτε για αγρότες.