Μόλις 0,1% είναι η αύξηση της απασχόλησης το 2014 τονίζει στην "Αυγή" η Μαρία Καραμεσίνη, καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, και αποδίδει τη μείωση της ανεργίας κατά κύριο λόγο στη μείωση του εργατικού δυναμικού. Τα ποιοτικά στοιχεία δείχνουν ότι σχεδόν μία στις δύο νέες θέσεις εργασίας των νέων είναι μερικής απασχόλησης (46%), ενώ "βουλιάζουν" στη μακροχρόνια ανεργία οι άνω των 40 ετών, που διατηρούν μνήμη εργασιακών δικαιωμάτων.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΚΑΠΑΚΟ
* Το δεύτερο τρίμηνο του 2014, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, παρατηρείται μείωση των πολύ υψηλών ποσοστών της ανεργίας. Η μείωση της ανεργίας σημαίνει ότι αυξάνεται αισθητά η απασχόληση;
Πράγματι, το επίσημο ποσοστό ανεργίας έπεσε μέσα σε ένα χρόνο από το 27,3% στο 26,6%. Όμως αυτή η μείωση ελάχιστα οφείλεται στην αύξηση της απασχόλησης. Αν κοιτάξουμε τους απόλυτους αριθμούς, βλέπουμε ότι το δεύτερο τρίμηνο του 2014 είχαμε περίπου 48 χιλιάδες λιγότερους ανέργους απ' ό,τι το δεύτερο τρίμηνο του 2013, αλλά μόνο 4 χιλιάδες περισσότερους απασχολούμενους. Αυτό ισοδυναμεί με ετήσια αύξηση απασχόλησης κατά 0,1%, νούμερο συμβατό με την κατάσταση ύφεσης και, στη συνέχεια, στασιμότητας της οικονομίας.
Ποια είναι όμως η κύρια αιτία της υποχώρησης της ανεργίας; Η μείωση του εργατικού δυναμικού στις ηλικίες 15-44, που οφείλεται σε τρεις διακριτούς παράγοντες. Στη συρρίκνωση του νεανικού πληθυσμού ως αποτέλεσμα της πτώσης της γονιμότητας από τη δεκαετία του 1980 και ύστερα, στη μετανάστευση ολοένα και μεγαλύτερου αριθμού Ελλήνων και εγκατεστημένων για πολλά χρόνια μεταναστών που εγκαταλείπουν τη χώρα και, τέλος, στη μείωση της συμμετοχής του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας στην αγορά εργασίας λόγω της αποθάρρυνσης που δημιουργεί η υψηλή και η μακροχρόνια ανεργία σε αυτούς που αναζητούν εργασία. Το φαινόμενο της αποθάρρυνσης είναι εντονότερο στους άνδρες 20-29 ετών και πάνω από 44.
Και οι τρεις παράγοντες επιδρούν μειωτικά στον όγκο της ανεργίας, εφόσον απαλλάσσουν την αγορά εργασίας από τους υπάρχοντες και τους εν δυνάμει ανέργους και εξαφανίζουν από τις στατιστικές όσους από αυτούς δεν εμφανίζουν ενεργητικότητα στην αναζήτηση εργασίας.
Υπάρχουν λοιπόν πολλοί τρόποι μείωσης της ανεργίας. Η μετανάστευση έχει καταστεί και πάλι ο κύριος ρυθμιστής της ανεργίας και η «βαλβίδα ασφαλείας» του συστήματος στις ηλικίες 20 έως 40, όπως και τις δεκαετίες του 1950 και 1960. Για την Αριστερά και τις προοδευτικές δυνάμεις ο μοναδικός τρόπος μείωσης της ανεργίας που είναι συμβατός με το δικαίωμα όλων στην εργασία και την προκοπή στον τόπο τους είναι η αύξηση της απασχόλησης.
* Σε ποιους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας οφείλεται η αύξηση της απασχόλησης; Αφορά όλες τις ηλικιακές κατηγορίες και τα δύο φύλα;
Η αύξηση της απασχόλησης το δεύτερο τρίμηνο του 2014 σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2013 οφείλεται κυρίως σε τέσσερις κλάδους. Οι τρεις συνδέονται με τον τουρισμό: ξενοδοχεία και εστιατόρια, ταξιδιωτικά γραφεία και ενοικιάσεις οχημάτων, διασκέδαση και ψυχαγωγία. Σ' αυτούς προστίθεται -περιέργως- η εκπαίδευση. Μεγάλοι τομείς, όπως η γεωργία, η μεταποίηση, οι κατασκευές, το εμπόριο, ο χρηματοπιστωτικός και ασφαλιστικός κλάδος, οι επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες, η δημόσια διοίκηση, η υγεία και η κοινωνική μέριμνα παρουσίασαν μεγάλες καθαρές απώλειες θέσεων, όπως και τις προηγούμενες χρονιές.
Από πλευράς φύλου και ηλικίας, καθαρή αύξηση της απασχόλησης σημειώθηκε μόνο στις γυναίκες, τους νέους 15-29 ετών και τους ηλικιωμένους άνω των 64 ετών, που μάλλον καθυστερούν την οριστική παύση της δραστηριότητας παρά παίρνουν νέες θέσεις εργασίας. Αντίθετα, στους άνδρες και στις ηλικίες 30-64 υπήρξε καθαρή μείωση της απασχόλησης.
* Έχουμε ποιοτικά στοιχεία για την αύξηση της απασχόλησης των νεότερων ηλικιών; Αποδοχές, σχέση εργασίας κ.λπ.; Το ρωτώ διότι έχουμε ακούσει αρκετές καταγγελίες για τον τουρισμό και την εστίαση.
Κάποια ποιοτικά στοιχεία προκύπτουν από την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού, με βάση την οποία έγιναν οι ανακοινώσεις, όπως για παράδειγμα ότι το 46% της καθαρής αύξησης της απασχόλησης των νέων το δεύτερο τρίμηνο του 2014 σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2013 αντιστοιχεί σε θέσεις μερικής απασχόλησης.
Καταλαβαίνουμε τι σημαίνει αυτό για τους νέους, με τον κατώτατο μισθό πλήρους απασχόλησης στα 511 ευρώ μεικτά. Από πολλές άλλες έρευνες γνωρίζουμε επίσης ότι ο τουρισμός συγκεντρώνει τις πιο μεσαιωνικές εργασιακές σχέσεις, παρά τον δυναμισμό και τα κέρδη του. Οι νέοι συμμετείχαν κατά 65% στην καθαρή αύξηση των θέσεων εργασίας στον τουρισμό μεταξύ του δεύτερου τριμήνου του 2013 και του δεύτερου τριμήνου του 2014, ενώ το 70,6% αυτών των νέων ήταν γυναίκες.
* Τα στοιχεία για τη μακροχρόνια ανεργία τι δείχνουν;
Παρά τη μείωση της ανεργίας, ο αριθμός των μακροχρόνια άνεργων αυξήθηκε κατά 87.000 και το ποσοστό τους στο σύνολο των ανέργων από 65% σε 74% μεταξύ δεύτερου τριμήνου του 2013 και δεύτερου τριμήνου του 2014. Αυτό σηματοδοτεί τη ραγδαία επιδείνωση της ποιοτικής διάστασης της ανεργίας.
* Υπάρχει αγορά εργασίας δύο ταχυτήτων και τι συνέπειες έχει αυτό;
Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε και έτσι τις αναδιαρθρώσεις που συμβαίνουν στην ελληνική αγορά εργασίας μετά από τέσσερα χρόνια μνημονιακών πολιτικών και απορρυθμίσεων, που αποσκοπούσαν σε αυτές ακριβώς τις αναδιαρθρώσεις. Το μεγάλο ζητούμενο ήταν να συντριβούν τα συνδικάτα και να εξωθηθούν σε αποχώρηση με όποιο τρόπο -απόλυση, συνταξιοδότηση, προ-συνταξιοδότηση, εθελούσια έξοδο, εφεδρεία / κινητικότητα- τα ακριβότερα, πιο προστατευμένα, πιο συνδικαλισμένα και μεγαλύτερα σε ηλικία στρώματα της μισθωτής εργασίας, όπου επικρατούν οι άνδρες.
Η διαδικασία αυτή αντιστοιχεί στην πρώτη ταχύτητα / τάση της αγοράς εργασίας και θα βρίσκεται σε εξέλιξη όσο εκκρεμούν η αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα και η ολοκλήρωση των προγραμματισμένων ιδιωτικοποιήσεων και όσο συνεχίζεται η αποβιομηχάνιση. Το δεύτερο ζητούμενο των απορρυθμίσεων της αγοράς εργασίας με τα Μνημόνια ήταν οι προσλήψεις που λαμβάνουν χώρα να απευθύνονται κυρίως σε νεότερης ηλικίας άτομα, με μειωμένες αμοιβές, ωράρια εργασίας και εργασιακά δικαιώματα και μεγάλες περιόδους δοκιμής, που εισέρχονται πλέον σε εργασιακούς χώρους συνδικαλιστικά έρημους, είτε με απευθείας πρόσληψη είτε μέσω εργολάβων και εταιρειών ενοικίασης, χωρίς ανάμνηση των δικαιωμάτων που απολάμβαναν οι προηγούμενες γενιές.
Αυτή η δεύτερη ταχύτητα αναμένεται να διαμορφώσει το νέο τοπίο της αγοράς εργασίας στη μετα-μνημονιακή εποχή, με την εμπέδωση του καθεστώτος που έχουν δημιουργήσει οι απορρυθμίσεις της εργατικής νομοθεσίας και η υπονόμευση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και του συνδικαλισμού με τα Μνημόνια. Προς το παρόν η νέα αυτή ταχύτητα ενισχύεται με τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού νέων σε προγράμματα voucher και κοινωφελούς εργασίας που παρέχουν πεντάμηνη εργασία ή κατάρτιση, συμβάλλοντας στην κάμψη των ποσοστών ανεργίας στους νέους έως 29 ετών. Αντιθέτως, οι άνεργοι άνω των 40, που διατηρούν τη μνήμη των εργασιακών δικαιωμάτων και άρα «υπερβολικές» απαιτήσεις για αξιοπρεπή εργασία, "βουλιάζουν" στη μακροχρόνια ανεργία.
* Στον αντίποδα τώρα ποιες πρέπει να είναι οι κατευθυντήριες γραμμές του ΣΥΡΙΖΑ για την αύξηση της απασχόλησης - εργασίας;
Με τα μέτρα του προγράμματός του που ανακοίνωσε ο Τσίπρας στη ΔΕΘ για την άμεση επανεκκίνηση της οικονομίας και την ανακούφιση των πιο φτωχών και ευάλωτων στρωμάτων της κοινωνίας, ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να δώσει μεγάλη ώθηση στον αναπτυσσόμενο κοινωνικό τομέα και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, που σήμερα στενάζουν από τα δάνεια, την έλλειψη ρευστότητας και προπαντός την έλλειψη ζήτησης, ώστε να αυξήσουν κατά πολύ την απασχόληση.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν την κύρια πηγή δημιουργίας θέσεων εργασίας σε κάθε οικονομία. Γι' αυτό χρειάζεται δέσμη μέτρων που να απελευθερώνουν τη δυναμική τους, συμπεριλαμβανόμενων αυτών του ειδικού προγράμματος 300.000 θέσεων απασχόλησης, που όμως αφορά και τους τρεις τομείς της οικονομίας, με τον δημόσιο τομέα (κεντρική διοίκηση, δήμοι και περιφέρειες) να παίζει ουσιαστικό και διακριτό ρόλο. Στο πλαίσιο αυτού του ειδικού προγράμματος θα πρέπει να σχεδιαστούν κατάλληλα στοχευμένα μέτρα που να αντιμετωπίζουν ισόρροπα όλες τις κατηγορίες ανέργων με βάση το φύλο, την ηλικία, το εκπαιδευτικό επίπεδο και άλλα χαρακτηριστικά, ανάλογα με τη συμβολή τους στη μακροχρόνια ανεργία αλλά και τα ιδιαίτερα εμπόδια επανένταξής τους στην εργασία.
Η μετανάστευση των νέων θα πρέπει να ανακοπεί και, βγαίνοντας από τη γενική εκπαίδευση, θα πρέπει να δοθεί η ευκαιρία σε όλους τους νέους αδιακρίτως να αποκτήσουν επαγγελματική εκπαίδευση και πιστοποιημένα προσόντα ένταξης στην απασχόληση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου