Μαϊ 21 2014
Εργασιακή ανασφάλεια. Έλλειψη σταθερότητας. Χαμηλές αποδοχές. Εργασία χωρίς ωράρια και χωρίς άδεια. Σχέσεις εργασίας χαλαρού χαρακτήρα. Εργασία με περιορισμένη ή χωρίς καμία προστασία. Εργοδοτική αυθαιρεσία. Λέξεις που δίνουν το στίγμα της εργασιακής πραγματικότητας των περισσότερων νέων στην Ελλάδα σήμερα. Με ποσοστό ανεργίας που ξεπερνά το 60%, όλο και περισσότεροι νέοι καταφεύγουν στα καινούργια μοντέλα απασχόλησης, όπως π.χ. τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας και το voucher. Τα προγράμματα αυτά πλασάρονται ως λύσεις για την «καταπολέμηση της ανεργίας» και την «ενίσχυση της απασχόλησης» και ως «κοινωνική πολιτική» και έρχονται να καλύψουν το κενό ανάμεσα στην σταθερή εργασία και την πλήρη ανεργία. Το κάνουν όμως;
Στο Λόφο του Στρέφη, συνάντησα και μίλησα με μια παρέα παιδιών, ονόματι "V for Voucherades", οι οποίοι συμμετείχαν σ' ένα από τα προγράμματα αυτά -το πρόγραμμα voucher, επιταγής εισόδου στην αγορά εργασίας, για νέους ανέργους από 18 εώς 29 χρονών.
Το πρόγραμμα που αφορούσε σε 35.000 θέσεις, είναι για όλες τις ειδικότητες και έχει μόνο ηλικιακό περιορισμό, περιελάμβανε δε, θεωρητική κατάρτιση 80 ωρών και πρακτική άσκηση για διάστημα πέντε μηνών σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Εφόσον ο αιτών αναγνωριζόταν ως «ωφελούμενος» τα ΚΕΚ ή οι πάροχοι κατάρτισης -θεωρητικά- αναλάμβαναν να βρουν και να τοποθετήσουν τον κάθε «ωφελούμενο» στην κατάλληλη «θέση» σύμφωνα με τα κριτήρια τα οποία είχε προηγουμένως δηλώσει ο ίδιος, όπως π.χ. η γεωγραφική θέση της εταιρείας ή το αντικείμενο απασχόλησης. Στη συνέχεια υπογράφονταν η τριμερής σύμβαση μεταξύ του ΚΕΚ, της επιχείρησης και του ωφελούμενου. Τα ΚΕΚ και οι πάροχοι κατάρτισης για κάθε άνεργο που τοποθετούν παίρνουν 1.100 ευρώ. Το εκπαιδευτικό επίδομα για τη θεωρητική κατάρτιση είναι 400 ευρώ, ενώ το επίδομα πρακτικής άσκησης είναι 2.300 ευρώ για τους απόφοιτους Πανεπιστημίων/ΤΕΙ και 2.000 ευρώ για τους απόφοιτους υποχρεωτικής, δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Θεωρητικά από την πρόσκληση προκύπτει ότι και τα δύο ποσά θα υποβάλλονταν στο τέλος της κάθε περιόδου. Η θεωρία από την πράξη όμως απέχει πολύ, όπως έμαθα.
Ο Φαίδωνας, η Κωνσταντίνα, η Μαρία, η Κατερίνα και ο Νίκος, voucherades όλοι, μου περιγράφουν την δική τους προσωπική εμπειρία για το voucher.
«Μας το λάνσαραν σαν την ευκαιρία της ζωής μας. Στη συνέχεια καταλάβαμε ότι το voucher είναι ένα σαθρό ψέμα και μισό. Υπάρχει voucher για καθαριστές, για γιατρούς, για φορτωτές στα λιμάνια, μέχρι και γαι νυχτοφύλακες. Και όλοι πληρώνονται το ίδιο. Όμως, άλλες υπηρεσίες προσφέρει ο γιατρός, άλλες ο δικηγόρος, άλλες ο σερβιτόρος. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται και διαφορετικά;», λέει η Κωνσταντίνα, παιδαγωγός, η οποία είναι 24 χρόνων και εργάστηκε μέσω του voucher σαν τηλεφωνήτρια σε δικηγορικό γραφείο.
Γι' αυτό το πρόγραμμα, μου εξηγεί, βγήκε ένας νέος όρος, ο όρος «ωφελούμενος». Αυτό τους βγάζει αυτομάτως από κάθε έννοια εργασίας, δηλαδή πέραν του ότι έχουν μια υποτυπώδη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και προφανώς δεν έχουν συντάξιμα ένσημα, δεν έχουν στην ουσία άδειες ασθενείας. «Δεν έχεις το δικαίωμα να αρρωστήσεις, δεν έχεις το δικαίωμα να απεργήσεις, γενικά δεν έχεις κανένα δικαίωμα, όπως μας είχε πει και μια εισηγήτρια στα μαθήματα της θεωρητικής κατάρτισης. Εμείς δεν θεωρούμαστε εργαζόμενοι, είμαστε ωφελούμενοι. Πάνω σε αυτό τον όρο, πάει η κυβέρνηση να βασίσει όλο το οικοδόμημα για την μείωση της ανεργίας των νέων. Στην ουσία είναι μια κοροϊδία και μισή. Εγώ αναγκάστηκα να μπω στο voucher για να μπορέσω να βγάλω τα έξοδα μου, ενώ προσπαθούσα να κάνω μεταπτυχιακό. Ήταν πολύ ψυχοφθόρο. Πληρώθηκα για τα θεωρητικά μαθήματα 6 μήνες μετά. Όλο το τμήμα μου διαμαρτύρονταν, διότι μας άφησαν να κάνουμε Χριστούγεννα χωρίς λεφτά. Τελείωσα την πρακτική μου τον Γενάρη και πληρώθηκα πριν από μια εβδομάδα».
Πέραν του ότι αργούν οι πληρωμές, οι voucherades δεν είχαν ενημερωθεί ότι θα φορολογούνταν. «Το πρόγραμμα είναι άθλιο. Δεν μας είχαν καν πει ότι τα λεφτά θα είναι μεικτά. Ρωτούσαμε τα ΚΕΚ και δεν μας απαντούσαν. Στη συνέχεια μάθαμε ότι θα φορολογηθούμε με 23,6%, όταν τα ίδια τα ΚΕΚ δεν φορολογούνται για τα 1.100 του καθενός. Το χειρότερο είναι ότι δεν μας έχουν δώσει ακόμα απόδειξη παροχής υπηρεσιών για να μπορέσουμε να πάρουμε την παρακράτηση φόρου με τη φορολογική μας δήλωση. Ρωτάμε τα ΚΕΚ και τα ΚΕΚ μας λένε να απευθυνθούμε στο Υπουργείο. Το Υπουργείο με τη σειρά του μας είχε πει ότι μέχρι το Πάσχα θα μας είχαν σταλεί οι βεβαιώσεις. Κανείς δεν ξέρει τι γίνεται. Κι εμείς δεν έχουμε σε ποιον να απευθυνθούμε. Πολλές φορές νοιώθουμε ότι τα ΚΕΚ μας εκβιάζουν. ‘...Γνωρίζατε εξαρχής τι υπογράφετε και ότι δεν θεωρείστε εργαζόμενοι. Μην ζητάτε παραπάνω όρους’. Όμως, όταν μας ψάρευαν μέσω του ίντερνετ, άλλα μας έλεγαν».
«Μας έπαιρναν τηλέφωνο χωρίς να γνωρίζουμε πού βρίσκουν τα στοιχεία μας και μας έλεγαν ότι 'έχει βγει ένα πρόγραμμα και θα σας δώσουμε δουλειά'», λέει ο Νίκος, 28 χρόνων και δύο χρόνια άνεργος. «Εντωμεταξύ, ενάμιση μήνα πριν τελειώσει η πρακτική, είχαν ήδη πάρει τηλέφωνο για να μας αλλάξουν. Αν είσαι επιχειρηματίας ΚΕΚ-ατζής δεν σε συμφέρει να μείνει ο voucheras, σε συμφέρει να τον αλλάξεις. Πλέον όλα τα κολλέγια, τα ΙΕΚ, ακόμα και τα φροντιστήρια έχουν φτιάξει τμήματα ΚΕΚ. Ξεφυτρώνουν ΚΕΚ σαν μανιτάρια σε όλη την Ελλάδα, τα οποία δεν ξέρουμε και τι νομική υπόσταση έχουν. Είναι μια μπίζνα πολύ καλά στημένη που δεν μπορείς να την πιάσεις από πουθενα. Ακόμα και η λέξη «ωφελούμενος», προβάλει ότι ωφελούμαστε. Ωφελούμαστε που δουλεύουμε δωρεάν, χωρίς δικαιώματα, χωρίς ασφάλιση; Όμως, είναι η μόνη λύση που μας έχει απομείνει, όταν όλο και περισσότερες επιχειρήσεις σε ρωτάνε πλέον στην συνέντευξη αν δουλεύεις με voucher. Από το να είμαστε άνεργοι λοιπόν, είμαστε ωφελούμενοι».
Η Μαρία είναι 26 ετών και σπούδασε τεχνολογία τροφίμων. «Έψαξα παντού σε καφετέριες, σε μπαρ, όμως δεν είχα προϋπηρεσία και δεν με έπαιρναν. Έψαχνα για ένα χρόνο δεν έβρισκα τίποτα και τότε βγήκαν τα voucher. Τα είδα τυχαία μέσω twitter. Έκανα την αίτηση μόνη μου, βγήκαν τα αποτελέσματα, ήμουν ωφελούμενη και στην συνέχεια πήγα σε πάρα πολλά ΚΕΚ, τα οποία με παρέπεμπαν σε άσχετες δουλειές. Τα μαθήματα ήταν χάλια, δεν μαθαίναμε τίποτα επί της ουσίας, απλώς πίναμε καφέ. Σε μία φάση ήθελαν να τονίσουν την ομαδικότητα και μας έβαλαν να παίξουμε με πλαστελίνες. Μια ψυχολόγος μας ρώτησε ποια δέκα πράγματα θα παίρναμε μαζί μας αν ξεμέναμε στην έρημο. Άλλο μάθημα ήταν οι βασικές αρχές του management. Εκεί σου λέγανε ότι αν είσαι καλός και προσπαθήσεις θα καταφέρεις να σε κρατήσουν. Οι καθηγητές, αν και κάποιοι βαριόντουσαν, ήταν σε γενικές γραμμές εντάξει, μόνο που προσπαθούσαν μέσα σε δέκα ώρες να κάνουνε πέντε διαφορετικά μαθήματα. Τελικά εγώ κατάφερα να βρω δουλειά σε μια μεγάλη εταιρεία τροφίμων. Δεν με κράτησαν, διότι με το που τελείωσα εγώ, πήγε η δεύτερη φουρνιά. Τώρα είμαι ξανά άνεργη. Ψάχνω και δεν βρίσκω τίποτα. Ήδη με έχουν πάρει τηλέφωνο τα ΚΕΚ για να ξεκινήσω καινούργιο voucher, ενώ το Υπουργείο δεν έχει κάνει σχετική ανακοίνωση ακόμα. Θα πρέπει να το κάνω αναγκαστικά, διότι αν δεν βρω δουλειά, το voucher είναι η μόνη μου επιλογή. Ακόμα και σερβιτόρους, τους παίρνουν με voucher. Η ανεργία γενικά είναι πολύ άσχημο πράγμα. Νιώθεις άχρηστος, εμπορεύονται το ότι θες απεγνωσμένα να βρεις δουλειά και ότι θα δεχτείς να κάνεις οτιδήποτε πλέον».
Η Κατερίνα έιναι 26 ετών και έχει τελειώσει οικονομικά.Τελείωσε τις σπουδές της το 2010 και είναι άνεργη από τότε. «Έμεινα δύο χρόνια στην πόλη μου την Ξάνθη. Δεν κατάφερνα να βρω δουλειά. Έψαχνα παντού. Δεν είχα προϋπηρεσία για λογιστικά γραφεία και ήμουν overqualified για τα σουπερμάρκετ. Έκανα την αίτηση τον Απρίλιο και ακριβώς ένα χρόνο πριν το Μάη, βγήκαν τα αποτελέσματα ότι είμαι ωφελούμενη. Κατάλαβα ότι θα έπρεπε να απευθυνθώ στα ΚΕΚ για να βρω εταιρείες που με ενδιαφέρουν. Πήγα σε τρία ΚΕΚ. Κάποια είχαν καλές εταιρείες κάποια άλλα όχι. Στο τέλος συνεργάστηκα με ένα το οποίο είχε μια τράπεζα που μου άρεσε το αντικείμενο. Δεν είχαμε ευθύνες, πάντα είμαστε βοηθητικοί, πάντα κάποιος άλλος έλεγχε την δουλειά μας και ήταν ξεκαθαρισμένο από την αρχή ότι είμαστε εκεί για ένα διάστημα, ότι είμαστε προσωρινοί και ότι δεν θα μας κρατήσουν. Ότι ο εργοδότης μας δεν είναι η τράπεζα, αλλά το ΚΕΚ και ότι αυτό μας διαχειρίζεται. Όταν τελείωσε η περίοδος, μας αποχαιρέτησαν και πήραν τους επόμενους. Επειδή, μία από τις προϋποθέσεις για να μπούμε στο πρόγραμμα του voucher είναι να ανανεώνουμε την κάρτα ανεργίας, θεωρούμαι όλα αυτά τα χρόνια άνεργη. Αυτή τη στιγμή εργάζομαι στο ΙΚΑ Αθηνών, εκεί καλύπτω κάποια θέση μόνιμου, γιατί λόγω των περικοπών έχουν αδειάσει όλα τα γραφεία. Είμαι από το ένα πρόγραμμα στο άλλο και δεν θέλω να κάνω και τρίτο. Θέλω να παλέψω να μείνω εδώ, ξέρω ότι 30 του Μάη τελειώνει και το κοινωφελές πρόγραμμα. Και τώρα συνεχίζω παράλληλα να ψάχνω για κανονική δουλειά. Δεν είμαι αισιόδοξη όμως. Νιώθω αδικημένη».
«Ο κοινωνικός και πολιτικός αντίκτυπος των νέων ειδών εργασίας βασίζεται και αναπάραγει την συρρίκνωση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων και το αναλώσιμο στάτους του εργαζομένου γυρίζοντάς μας, τελικά, πίσω στον εργασιακό μεσαίωνα», υποστηρίζει ο Φαίδωνας. «Συναντήθηκα με την Κωνσταντίνα στις 17 Νοεμβρίου του 2013 και πήραμε την απόφαση να φτιάξουμε μία συλλογικότητα, τους "V for Voucherades" που να καλύπτει αυτόν τον υπερεκμεταλευόμενο κόσμο και να διεκδικεί τα δικαιώματά του, με πρώτο απ' όλα το βασικό, να αναγνωριστεί ως εργαζόμενος. Θεωρήσαμε ότι δεν μπορούμε να το περνάμε μόνοι μας όλο αυτό, ότι έπρεπε να κάνουμε κάτι για να αφυπνίσουμε τον κόσμο για να καταλάβει ότι το voucher δεν είναι λύση για τίποτα. Αποφασίσαμε να πολιτικοποιηθούμε, να οργανωθούμε. Aπευθυνθήκαμε και σε κάποιους εργατολόγους και στο Δίκτυο Επισφαλώς Εργαζόμενων και Ανέργων και μας βοήθησαν να καταλάβουμε ποιο είναι το νόμιμο και ποιο το παράνομο».
«Έχει δημιουργηθεί ένα μεγάλο δίκτυο», συνεχίζει ο Φαίδωνας. «Το βασικό μας μέλημα είναι να αποκτήσουμε τη δύναμη να διεκδικήσουμε τα δεδουλευμένα μας, τα δικαιώματά μας και βασικά να θεωρούμαστε εργαζόμενοι και η εργασία μέσω του voucher να μετράει σαν προϋπηρεσία. Θέλουμε να γίνουμε ακόμα περισσότεροι για να μπορέσουμε επί της ουσίας να αντιταχθούμε σε όλο αυτό. Ο βασικός σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας είναι να δημιουργήσουμε μια δεξαμενή άντλησης πληροφοριών από όλους τους εργασιακούς χώρους πάνω σε αυτή την πλατφόρμα του voucher, για να μπορούν να καταλάβουν όσοι πρόκειται να μπουν σε αυτό τι συμβαίνει και βέβαια να έχουμε μία πραγματική νομική υποστήριξη. Ta ΚΕΚ και οι υπόλοιποι πάροχοι κατάρτισης προφανώς δεν ενδιαφέρονται, το μόνο που σκέφτονται είναι ποιος είναι ο πιο εύκολος τρόπος να βγάλουν φράγκα. Μια ολόκληρη μπίζνα έχει στηθεί γύρω από την δωρεάν εργασία. Προσπαθούμε με ό,τι επαφές είχαμε όλο αυτό το καιρό με το Δίκτυο και με τη νομική βοήθεια των εργατολόγων που έχουμε, να αναδείξουμε το θέμα και σε θεσμικό επίπεδο κινητοποιώντας το Εργατικό Κέντρο Αθήνας, το οποίο έχει καταδικάσει τις πρακτικές που αναφέραμε».
Η πλευρά του Υπουργείου Εργασίας
Συνάντησα την Σοφία Γολεμάτη, προϊσταμένη στη Μονάδα Β της Ειδικής Υπηρεσίας Εφαρμογής Συγχρηματοδοτούμενων Προγραμμάτων της Γενικής Γραμματείας Διαχείρισης Κοινοτικών και Άλλων Πόρων του Υπουργείου Εργασίας, η οποία είναι υπεύθυνη για το voucher. Σε γενικές γραμμές η Γολεμάτη θεωρεί ότι το voucher ωφελεί τους νέους ανέργους και ότι πληρεί τον σκοπό του που είναι να βοηθήσει τον νέο να αποκτήσει μια πρώτη επαφή και να μπει στο χώρο εργασίας, στον οποίο οφείλει να αντιλαμβάνεται ότι δεν ξεκινά κανείς από τα δικαιώματά του, αλλά από τις υποχρεώσεις του.«Βοηθάει το παιδί να αποκτήσει κάποιες άκρες, να κινητοποιηθεί. Δεν του εξασφαλίζει σίγουρη δουλειά όπωσδήποτε, όμως κανείς δεν υποσχέθηκε κάτι τέτοιο. Απλώς είπαμε από το να παραμένουν στο σπίτι τους και μην έχουν καμια ελπίδα για την επόμενη δεκαετία να κάνουν κάτι, να έχουν μια ευκαιρία να πάρουν μια εμπειρία».
Όσον αφορά στα ΚΕΚ, η Σοφία Γολεμάτη θεωρεί ότι κακώς αφήνουν οι ωφελούμενοι να τους εκμεταλλεύονται και ότι αν το κάνουν, η ευθύνη είναι καθαρά δική τους.«Ένα από τα καινοτομικά στοιχεία του voucher είναι η ενεργοποίηση του ίδιου του ανέργου σε σχέση με τα παλιά προγράμματα. Ο ίδιος ο άνεργος ψάχνει να βρει τον πάροχο κατάρτησης που τον αφορά, που είναι πιο κοντά στο δικό του αντικείμενο. Είναι πολύ εύκολο να μετακυλίουμε την ευθύνη. Στο κάτω, κάτω, ελεύθερη αγορά είναι. Όταν βγαίνουν στην τηλεόραση και μας λένε ότι με αυτά τα χάπια θα γίνουμε συλφίδες γιατί δεν πάει η αστυνομία να παρέμβει; Ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέλει για να προβάλλει το προϊόν του. Αλλά το Υπουργείο έχει δώσει και την ασφαλιστική δικλείδα. Υπάρχουν τα sites πια, υπάρχει και η προηγούμενη πρόσκληση, υπάρχουν οι υπηρεσίες που μπορούν να ενημερώσουν. Δεν είναι όμηρος ο ωφελούμενος. Άμα δει ότι το συγκεκριμένο ΚΕΚ τον βάζει να υπογράψει μια τριμερή σύμβαση που δεν θέλει -να πάει μανάβης λόγου χάρη, ενώ είναι οικονομολόγος- ας πάει σε άλλο πάροχο κατάρτησης. Ο καθένας από την δική του πλευρά μπορει να διεκδικήσει το συμφέρον του και το ΚΕΚ και ο ωφελούμενος».
«Αυτά που ακούγονται περισσότερο συνήθως είναι οι διαμαρτυρίες», συνεχίζει, «αλλά αυτό που μας ευχαριστεί είναι ότι εμείς εισπράττουμε και πολύ ευχαρίστηση από τα παιδιά. Εμείς κοιτάμε κατά πόσον ένα πρόγραμμα μπορεί να βοηθήσει το νέο να ξεφύγει από την απελπίσια και την αδράνεια. Τα θετικά και τα αρνητικά υπήρχαν και στα συμβατικά προγράμματα. Εδώ τους δώσαμε και έναν ορίζοντα παραπάνω με την πιθανότητα μετατροπής σε απασχόληση, μήπως κάποιες εταιρείες τους κρατήσουν». Επίσης μου επισημαίνει ότι, εν αντιθέση με τις πληροφορίες που μου έδωσαν οι voucherades, αλλά και γνωστά ΚΕΚ του χώρου, τα 1.100 ευρώ που παίρνουν για τον κάθε ωφελούμενο δεν είναι αφορολόγητα. «Ένα ερώτημα ήταν αν θα τους κάνει η εφορία την κράτηση, ή εμείς. Τελικά, αποφασίστηκε ότι η εφορία θα κρατάει το 8% όταν τα δηλώσουν».
Photo via V for Voucherades
Ως προς το θέμα των καθυστερήσεων των πληρωμών, αλλά και της έκδοσης
αποδείξεων παροχής υπηρεσιών, μου λέει ότι οφείλονται στην έλλειψη
προσωπικού και στη δυσκολία συνεργασίας των μηχανογραφικών συστημάτων
του Υπουργείου και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, καθώς και σε
άλλα διοικητικά θέματα.
Τέλος, η Σοφία Γολεμάτη με ενημερώνει ότι από τους 25.384 ωφελούμενους έχει μετατραπεί η πρακτική άσκηση σε σύμβαση εργασίας σε 2.812 παιδιά που μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρώσει την πρακτική άσκηση.
Η αντιμέτωπιση της προϊσταμένης όσον αφορά στο πρόγραμμα του voucher και τον ιδιόρυθμο ρόλο των ΚΕΚ με αφήνει αρκετά προβληματισμένη. Από τις επαφές μου με τους voucherades, το μόνο σίγουρο ήταν ότι είχαν πολύ συγκεκριμένους λόγους για να είναι αγανακτισμένοι και θυμωμένοι.
Δυστυχώς, η δυσκολία πρόσβασης στην αγορά εργασίας και η έλλειψη άλλων εναλλακτικών, ωθεί συνέχεια τους νέους προς τα προγράμματα αυτά, τα οποία αντί να βοηθούν, αποτελούν μηχανισμό ανακύκλωσης της ανεργίας αλλά και καινούργιο μέσο εκμετάλλευσης των νέων ανέργων.
Βρείτε του V for Voucherades εδω.
Πηγή: VICE
Μαϊ 21 2014
Εργασιακή ανασφάλεια. Έλλειψη σταθερότητας. Χαμηλές αποδοχές. Εργασία χωρίς ωράρια και χωρίς άδεια. Σχέσεις εργασίας χαλαρού χαρακτήρα. Εργασία με περιορισμένη ή χωρίς καμία προστασία. Εργοδοτική αυθαιρεσία. Λέξεις που δίνουν το στίγμα της εργασιακής πραγματικότητας των περισσότερων νέων στην Ελλάδα σήμερα. Με ποσοστό ανεργίας που ξεπερνά το 60%, όλο και περισσότεροι νέοι καταφεύγουν στα καινούργια μοντέλα απασχόλησης, όπως π.χ. τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας και το voucher. Τα προγράμματα αυτά πλασάρονται ως λύσεις για την «καταπολέμηση της ανεργίας» και την «ενίσχυση της απασχόλησης» και ως «κοινωνική πολιτική» και έρχονται να καλύψουν το κενό ανάμεσα στην σταθερή εργασία και την πλήρη ανεργία. Το κάνουν όμως;
Στο Λόφο του Στρέφη, συνάντησα και μίλησα με μια παρέα παιδιών, ονόματι "V for Voucherades", οι οποίοι συμμετείχαν σ' ένα από τα προγράμματα αυτά -το πρόγραμμα voucher, επιταγής εισόδου στην αγορά εργασίας, για νέους ανέργους από 18 εώς 29 χρονών.
Το πρόγραμμα που αφορούσε σε 35.000 θέσεις, είναι για όλες τις ειδικότητες και έχει μόνο ηλικιακό περιορισμό, περιελάμβανε δε, θεωρητική κατάρτιση 80 ωρών και πρακτική άσκηση για διάστημα πέντε μηνών σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Εφόσον ο αιτών αναγνωριζόταν ως «ωφελούμενος» τα ΚΕΚ ή οι πάροχοι κατάρτισης -θεωρητικά- αναλάμβαναν να βρουν και να τοποθετήσουν τον κάθε «ωφελούμενο» στην κατάλληλη «θέση» σύμφωνα με τα κριτήρια τα οποία είχε προηγουμένως δηλώσει ο ίδιος, όπως π.χ. η γεωγραφική θέση της εταιρείας ή το αντικείμενο απασχόλησης. Στη συνέχεια υπογράφονταν η τριμερής σύμβαση μεταξύ του ΚΕΚ, της επιχείρησης και του ωφελούμενου. Τα ΚΕΚ και οι πάροχοι κατάρτισης για κάθε άνεργο που τοποθετούν παίρνουν 1.100 ευρώ. Το εκπαιδευτικό επίδομα για τη θεωρητική κατάρτιση είναι 400 ευρώ, ενώ το επίδομα πρακτικής άσκησης είναι 2.300 ευρώ για τους απόφοιτους Πανεπιστημίων/ΤΕΙ και 2.000 ευρώ για τους απόφοιτους υποχρεωτικής, δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Θεωρητικά από την πρόσκληση προκύπτει ότι και τα δύο ποσά θα υποβάλλονταν στο τέλος της κάθε περιόδου. Η θεωρία από την πράξη όμως απέχει πολύ, όπως έμαθα.
Ο Φαίδωνας, η Κωνσταντίνα, η Μαρία, η Κατερίνα και ο Νίκος, voucherades όλοι, μου περιγράφουν την δική τους προσωπική εμπειρία για το voucher.
«Μας το λάνσαραν σαν την ευκαιρία της ζωής μας. Στη συνέχεια καταλάβαμε ότι το voucher είναι ένα σαθρό ψέμα και μισό. Υπάρχει voucher για καθαριστές, για γιατρούς, για φορτωτές στα λιμάνια, μέχρι και γαι νυχτοφύλακες. Και όλοι πληρώνονται το ίδιο. Όμως, άλλες υπηρεσίες προσφέρει ο γιατρός, άλλες ο δικηγόρος, άλλες ο σερβιτόρος. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται και διαφορετικά;», λέει η Κωνσταντίνα, παιδαγωγός, η οποία είναι 24 χρόνων και εργάστηκε μέσω του voucher σαν τηλεφωνήτρια σε δικηγορικό γραφείο.
Γι' αυτό το πρόγραμμα, μου εξηγεί, βγήκε ένας νέος όρος, ο όρος «ωφελούμενος». Αυτό τους βγάζει αυτομάτως από κάθε έννοια εργασίας, δηλαδή πέραν του ότι έχουν μια υποτυπώδη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και προφανώς δεν έχουν συντάξιμα ένσημα, δεν έχουν στην ουσία άδειες ασθενείας. «Δεν έχεις το δικαίωμα να αρρωστήσεις, δεν έχεις το δικαίωμα να απεργήσεις, γενικά δεν έχεις κανένα δικαίωμα, όπως μας είχε πει και μια εισηγήτρια στα μαθήματα της θεωρητικής κατάρτισης. Εμείς δεν θεωρούμαστε εργαζόμενοι, είμαστε ωφελούμενοι. Πάνω σε αυτό τον όρο, πάει η κυβέρνηση να βασίσει όλο το οικοδόμημα για την μείωση της ανεργίας των νέων. Στην ουσία είναι μια κοροϊδία και μισή. Εγώ αναγκάστηκα να μπω στο voucher για να μπορέσω να βγάλω τα έξοδα μου, ενώ προσπαθούσα να κάνω μεταπτυχιακό. Ήταν πολύ ψυχοφθόρο. Πληρώθηκα για τα θεωρητικά μαθήματα 6 μήνες μετά. Όλο το τμήμα μου διαμαρτύρονταν, διότι μας άφησαν να κάνουμε Χριστούγεννα χωρίς λεφτά. Τελείωσα την πρακτική μου τον Γενάρη και πληρώθηκα πριν από μια εβδομάδα».
Πέραν του ότι αργούν οι πληρωμές, οι voucherades δεν είχαν ενημερωθεί ότι θα φορολογούνταν. «Το πρόγραμμα είναι άθλιο. Δεν μας είχαν καν πει ότι τα λεφτά θα είναι μεικτά. Ρωτούσαμε τα ΚΕΚ και δεν μας απαντούσαν. Στη συνέχεια μάθαμε ότι θα φορολογηθούμε με 23,6%, όταν τα ίδια τα ΚΕΚ δεν φορολογούνται για τα 1.100 του καθενός. Το χειρότερο είναι ότι δεν μας έχουν δώσει ακόμα απόδειξη παροχής υπηρεσιών για να μπορέσουμε να πάρουμε την παρακράτηση φόρου με τη φορολογική μας δήλωση. Ρωτάμε τα ΚΕΚ και τα ΚΕΚ μας λένε να απευθυνθούμε στο Υπουργείο. Το Υπουργείο με τη σειρά του μας είχε πει ότι μέχρι το Πάσχα θα μας είχαν σταλεί οι βεβαιώσεις. Κανείς δεν ξέρει τι γίνεται. Κι εμείς δεν έχουμε σε ποιον να απευθυνθούμε. Πολλές φορές νοιώθουμε ότι τα ΚΕΚ μας εκβιάζουν. ‘...Γνωρίζατε εξαρχής τι υπογράφετε και ότι δεν θεωρείστε εργαζόμενοι. Μην ζητάτε παραπάνω όρους’. Όμως, όταν μας ψάρευαν μέσω του ίντερνετ, άλλα μας έλεγαν».
«Μας έπαιρναν τηλέφωνο χωρίς να γνωρίζουμε πού βρίσκουν τα στοιχεία μας και μας έλεγαν ότι 'έχει βγει ένα πρόγραμμα και θα σας δώσουμε δουλειά'», λέει ο Νίκος, 28 χρόνων και δύο χρόνια άνεργος. «Εντωμεταξύ, ενάμιση μήνα πριν τελειώσει η πρακτική, είχαν ήδη πάρει τηλέφωνο για να μας αλλάξουν. Αν είσαι επιχειρηματίας ΚΕΚ-ατζής δεν σε συμφέρει να μείνει ο voucheras, σε συμφέρει να τον αλλάξεις. Πλέον όλα τα κολλέγια, τα ΙΕΚ, ακόμα και τα φροντιστήρια έχουν φτιάξει τμήματα ΚΕΚ. Ξεφυτρώνουν ΚΕΚ σαν μανιτάρια σε όλη την Ελλάδα, τα οποία δεν ξέρουμε και τι νομική υπόσταση έχουν. Είναι μια μπίζνα πολύ καλά στημένη που δεν μπορείς να την πιάσεις από πουθενα. Ακόμα και η λέξη «ωφελούμενος», προβάλει ότι ωφελούμαστε. Ωφελούμαστε που δουλεύουμε δωρεάν, χωρίς δικαιώματα, χωρίς ασφάλιση; Όμως, είναι η μόνη λύση που μας έχει απομείνει, όταν όλο και περισσότερες επιχειρήσεις σε ρωτάνε πλέον στην συνέντευξη αν δουλεύεις με voucher. Από το να είμαστε άνεργοι λοιπόν, είμαστε ωφελούμενοι».
Η Μαρία είναι 26 ετών και σπούδασε τεχνολογία τροφίμων. «Έψαξα παντού σε καφετέριες, σε μπαρ, όμως δεν είχα προϋπηρεσία και δεν με έπαιρναν. Έψαχνα για ένα χρόνο δεν έβρισκα τίποτα και τότε βγήκαν τα voucher. Τα είδα τυχαία μέσω twitter. Έκανα την αίτηση μόνη μου, βγήκαν τα αποτελέσματα, ήμουν ωφελούμενη και στην συνέχεια πήγα σε πάρα πολλά ΚΕΚ, τα οποία με παρέπεμπαν σε άσχετες δουλειές. Τα μαθήματα ήταν χάλια, δεν μαθαίναμε τίποτα επί της ουσίας, απλώς πίναμε καφέ. Σε μία φάση ήθελαν να τονίσουν την ομαδικότητα και μας έβαλαν να παίξουμε με πλαστελίνες. Μια ψυχολόγος μας ρώτησε ποια δέκα πράγματα θα παίρναμε μαζί μας αν ξεμέναμε στην έρημο. Άλλο μάθημα ήταν οι βασικές αρχές του management. Εκεί σου λέγανε ότι αν είσαι καλός και προσπαθήσεις θα καταφέρεις να σε κρατήσουν. Οι καθηγητές, αν και κάποιοι βαριόντουσαν, ήταν σε γενικές γραμμές εντάξει, μόνο που προσπαθούσαν μέσα σε δέκα ώρες να κάνουνε πέντε διαφορετικά μαθήματα. Τελικά εγώ κατάφερα να βρω δουλειά σε μια μεγάλη εταιρεία τροφίμων. Δεν με κράτησαν, διότι με το που τελείωσα εγώ, πήγε η δεύτερη φουρνιά. Τώρα είμαι ξανά άνεργη. Ψάχνω και δεν βρίσκω τίποτα. Ήδη με έχουν πάρει τηλέφωνο τα ΚΕΚ για να ξεκινήσω καινούργιο voucher, ενώ το Υπουργείο δεν έχει κάνει σχετική ανακοίνωση ακόμα. Θα πρέπει να το κάνω αναγκαστικά, διότι αν δεν βρω δουλειά, το voucher είναι η μόνη μου επιλογή. Ακόμα και σερβιτόρους, τους παίρνουν με voucher. Η ανεργία γενικά είναι πολύ άσχημο πράγμα. Νιώθεις άχρηστος, εμπορεύονται το ότι θες απεγνωσμένα να βρεις δουλειά και ότι θα δεχτείς να κάνεις οτιδήποτε πλέον».
Η Κατερίνα έιναι 26 ετών και έχει τελειώσει οικονομικά.Τελείωσε τις σπουδές της το 2010 και είναι άνεργη από τότε. «Έμεινα δύο χρόνια στην πόλη μου την Ξάνθη. Δεν κατάφερνα να βρω δουλειά. Έψαχνα παντού. Δεν είχα προϋπηρεσία για λογιστικά γραφεία και ήμουν overqualified για τα σουπερμάρκετ. Έκανα την αίτηση τον Απρίλιο και ακριβώς ένα χρόνο πριν το Μάη, βγήκαν τα αποτελέσματα ότι είμαι ωφελούμενη. Κατάλαβα ότι θα έπρεπε να απευθυνθώ στα ΚΕΚ για να βρω εταιρείες που με ενδιαφέρουν. Πήγα σε τρία ΚΕΚ. Κάποια είχαν καλές εταιρείες κάποια άλλα όχι. Στο τέλος συνεργάστηκα με ένα το οποίο είχε μια τράπεζα που μου άρεσε το αντικείμενο. Δεν είχαμε ευθύνες, πάντα είμαστε βοηθητικοί, πάντα κάποιος άλλος έλεγχε την δουλειά μας και ήταν ξεκαθαρισμένο από την αρχή ότι είμαστε εκεί για ένα διάστημα, ότι είμαστε προσωρινοί και ότι δεν θα μας κρατήσουν. Ότι ο εργοδότης μας δεν είναι η τράπεζα, αλλά το ΚΕΚ και ότι αυτό μας διαχειρίζεται. Όταν τελείωσε η περίοδος, μας αποχαιρέτησαν και πήραν τους επόμενους. Επειδή, μία από τις προϋποθέσεις για να μπούμε στο πρόγραμμα του voucher είναι να ανανεώνουμε την κάρτα ανεργίας, θεωρούμαι όλα αυτά τα χρόνια άνεργη. Αυτή τη στιγμή εργάζομαι στο ΙΚΑ Αθηνών, εκεί καλύπτω κάποια θέση μόνιμου, γιατί λόγω των περικοπών έχουν αδειάσει όλα τα γραφεία. Είμαι από το ένα πρόγραμμα στο άλλο και δεν θέλω να κάνω και τρίτο. Θέλω να παλέψω να μείνω εδώ, ξέρω ότι 30 του Μάη τελειώνει και το κοινωφελές πρόγραμμα. Και τώρα συνεχίζω παράλληλα να ψάχνω για κανονική δουλειά. Δεν είμαι αισιόδοξη όμως. Νιώθω αδικημένη».
«Ο κοινωνικός και πολιτικός αντίκτυπος των νέων ειδών εργασίας βασίζεται και αναπάραγει την συρρίκνωση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων και το αναλώσιμο στάτους του εργαζομένου γυρίζοντάς μας, τελικά, πίσω στον εργασιακό μεσαίωνα», υποστηρίζει ο Φαίδωνας. «Συναντήθηκα με την Κωνσταντίνα στις 17 Νοεμβρίου του 2013 και πήραμε την απόφαση να φτιάξουμε μία συλλογικότητα, τους "V for Voucherades" που να καλύπτει αυτόν τον υπερεκμεταλευόμενο κόσμο και να διεκδικεί τα δικαιώματά του, με πρώτο απ' όλα το βασικό, να αναγνωριστεί ως εργαζόμενος. Θεωρήσαμε ότι δεν μπορούμε να το περνάμε μόνοι μας όλο αυτό, ότι έπρεπε να κάνουμε κάτι για να αφυπνίσουμε τον κόσμο για να καταλάβει ότι το voucher δεν είναι λύση για τίποτα. Αποφασίσαμε να πολιτικοποιηθούμε, να οργανωθούμε. Aπευθυνθήκαμε και σε κάποιους εργατολόγους και στο Δίκτυο Επισφαλώς Εργαζόμενων και Ανέργων και μας βοήθησαν να καταλάβουμε ποιο είναι το νόμιμο και ποιο το παράνομο».
«Έχει δημιουργηθεί ένα μεγάλο δίκτυο», συνεχίζει ο Φαίδωνας. «Το βασικό μας μέλημα είναι να αποκτήσουμε τη δύναμη να διεκδικήσουμε τα δεδουλευμένα μας, τα δικαιώματά μας και βασικά να θεωρούμαστε εργαζόμενοι και η εργασία μέσω του voucher να μετράει σαν προϋπηρεσία. Θέλουμε να γίνουμε ακόμα περισσότεροι για να μπορέσουμε επί της ουσίας να αντιταχθούμε σε όλο αυτό. Ο βασικός σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας είναι να δημιουργήσουμε μια δεξαμενή άντλησης πληροφοριών από όλους τους εργασιακούς χώρους πάνω σε αυτή την πλατφόρμα του voucher, για να μπορούν να καταλάβουν όσοι πρόκειται να μπουν σε αυτό τι συμβαίνει και βέβαια να έχουμε μία πραγματική νομική υποστήριξη. Ta ΚΕΚ και οι υπόλοιποι πάροχοι κατάρτισης προφανώς δεν ενδιαφέρονται, το μόνο που σκέφτονται είναι ποιος είναι ο πιο εύκολος τρόπος να βγάλουν φράγκα. Μια ολόκληρη μπίζνα έχει στηθεί γύρω από την δωρεάν εργασία. Προσπαθούμε με ό,τι επαφές είχαμε όλο αυτό το καιρό με το Δίκτυο και με τη νομική βοήθεια των εργατολόγων που έχουμε, να αναδείξουμε το θέμα και σε θεσμικό επίπεδο κινητοποιώντας το Εργατικό Κέντρο Αθήνας, το οποίο έχει καταδικάσει τις πρακτικές που αναφέραμε».
Η πλευρά του Υπουργείου Εργασίας
Συνάντησα την Σοφία Γολεμάτη, προϊσταμένη στη Μονάδα Β της Ειδικής Υπηρεσίας Εφαρμογής Συγχρηματοδοτούμενων Προγραμμάτων της Γενικής Γραμματείας Διαχείρισης Κοινοτικών και Άλλων Πόρων του Υπουργείου Εργασίας, η οποία είναι υπεύθυνη για το voucher. Σε γενικές γραμμές η Γολεμάτη θεωρεί ότι το voucher ωφελεί τους νέους ανέργους και ότι πληρεί τον σκοπό του που είναι να βοηθήσει τον νέο να αποκτήσει μια πρώτη επαφή και να μπει στο χώρο εργασίας, στον οποίο οφείλει να αντιλαμβάνεται ότι δεν ξεκινά κανείς από τα δικαιώματά του, αλλά από τις υποχρεώσεις του.«Βοηθάει το παιδί να αποκτήσει κάποιες άκρες, να κινητοποιηθεί. Δεν του εξασφαλίζει σίγουρη δουλειά όπωσδήποτε, όμως κανείς δεν υποσχέθηκε κάτι τέτοιο. Απλώς είπαμε από το να παραμένουν στο σπίτι τους και μην έχουν καμια ελπίδα για την επόμενη δεκαετία να κάνουν κάτι, να έχουν μια ευκαιρία να πάρουν μια εμπειρία».
Όσον αφορά στα ΚΕΚ, η Σοφία Γολεμάτη θεωρεί ότι κακώς αφήνουν οι ωφελούμενοι να τους εκμεταλλεύονται και ότι αν το κάνουν, η ευθύνη είναι καθαρά δική τους.«Ένα από τα καινοτομικά στοιχεία του voucher είναι η ενεργοποίηση του ίδιου του ανέργου σε σχέση με τα παλιά προγράμματα. Ο ίδιος ο άνεργος ψάχνει να βρει τον πάροχο κατάρτησης που τον αφορά, που είναι πιο κοντά στο δικό του αντικείμενο. Είναι πολύ εύκολο να μετακυλίουμε την ευθύνη. Στο κάτω, κάτω, ελεύθερη αγορά είναι. Όταν βγαίνουν στην τηλεόραση και μας λένε ότι με αυτά τα χάπια θα γίνουμε συλφίδες γιατί δεν πάει η αστυνομία να παρέμβει; Ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέλει για να προβάλλει το προϊόν του. Αλλά το Υπουργείο έχει δώσει και την ασφαλιστική δικλείδα. Υπάρχουν τα sites πια, υπάρχει και η προηγούμενη πρόσκληση, υπάρχουν οι υπηρεσίες που μπορούν να ενημερώσουν. Δεν είναι όμηρος ο ωφελούμενος. Άμα δει ότι το συγκεκριμένο ΚΕΚ τον βάζει να υπογράψει μια τριμερή σύμβαση που δεν θέλει -να πάει μανάβης λόγου χάρη, ενώ είναι οικονομολόγος- ας πάει σε άλλο πάροχο κατάρτησης. Ο καθένας από την δική του πλευρά μπορει να διεκδικήσει το συμφέρον του και το ΚΕΚ και ο ωφελούμενος».
«Αυτά που ακούγονται περισσότερο συνήθως είναι οι διαμαρτυρίες», συνεχίζει, «αλλά αυτό που μας ευχαριστεί είναι ότι εμείς εισπράττουμε και πολύ ευχαρίστηση από τα παιδιά. Εμείς κοιτάμε κατά πόσον ένα πρόγραμμα μπορεί να βοηθήσει το νέο να ξεφύγει από την απελπίσια και την αδράνεια. Τα θετικά και τα αρνητικά υπήρχαν και στα συμβατικά προγράμματα. Εδώ τους δώσαμε και έναν ορίζοντα παραπάνω με την πιθανότητα μετατροπής σε απασχόληση, μήπως κάποιες εταιρείες τους κρατήσουν». Επίσης μου επισημαίνει ότι, εν αντιθέση με τις πληροφορίες που μου έδωσαν οι voucherades, αλλά και γνωστά ΚΕΚ του χώρου, τα 1.100 ευρώ που παίρνουν για τον κάθε ωφελούμενο δεν είναι αφορολόγητα. «Ένα ερώτημα ήταν αν θα τους κάνει η εφορία την κράτηση, ή εμείς. Τελικά, αποφασίστηκε ότι η εφορία θα κρατάει το 8% όταν τα δηλώσουν».
Photo via V for Voucherades
Τέλος, η Σοφία Γολεμάτη με ενημερώνει ότι από τους 25.384 ωφελούμενους έχει μετατραπεί η πρακτική άσκηση σε σύμβαση εργασίας σε 2.812 παιδιά που μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρώσει την πρακτική άσκηση.
Η αντιμέτωπιση της προϊσταμένης όσον αφορά στο πρόγραμμα του voucher και τον ιδιόρυθμο ρόλο των ΚΕΚ με αφήνει αρκετά προβληματισμένη. Από τις επαφές μου με τους voucherades, το μόνο σίγουρο ήταν ότι είχαν πολύ συγκεκριμένους λόγους για να είναι αγανακτισμένοι και θυμωμένοι.
Δυστυχώς, η δυσκολία πρόσβασης στην αγορά εργασίας και η έλλειψη άλλων εναλλακτικών, ωθεί συνέχεια τους νέους προς τα προγράμματα αυτά, τα οποία αντί να βοηθούν, αποτελούν μηχανισμό ανακύκλωσης της ανεργίας αλλά και καινούργιο μέσο εκμετάλλευσης των νέων ανέργων.
Βρείτε του V for Voucherades εδω.
Πηγή: VICE
Μαϊ 21 2014
το άρθρο έχει αναρτηθεί εδώ και μία ολόκληρη και δεν υπάρχουν σχόλια .... σε λίγο που δεν θα υπάρχει και ΟΑΕΔ να δούμε τι θα γίνει.....
ΑπάντησηΔιαγραφή