Μαθητεία κατά της ανεργίας των νέων

Χριστίνα Κοψίνη

Λύσεις τώρα, έστω και καθυστερημένα, για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων, που παίρνει δραματικές διαστάσεις, αναζητεί η κυβέρνηση. Αρχής γενομένης από το τμήμα της τεχνικής εκπαίδευσης, που εγκαταλείφθηκε όλα τα τελευταία χρόνια, με τις ολέθριες συνέπειες αυτής της πολιτικής να κάνουν τώρα την εμφάνισή τους. Εστω και τώρα, η πολιτεία, υπό την πίεση της δυσμενούς συγκυρίας, των αλμάτων της ανεργίας, αλλά και της σύστασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τη θέσπιση «εγγυήσεων για τη νεολαία», αποφασίζει να αναβιώσει τη Μαθητεία. Ενα θεσμό που συνδυάζει σχολείο και μαθητεία σε επιχειρήσεις έναντι αμοιβής, η οποία ανέρχεται στο 75% του κατώτατου μισθού για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η διαδικασία αυτή.

Ο στόχος είναι να μειωθεί η ανεργία στις ηλικίες έως 24 ετών με σταδιακή επέκταση –σε βάθος πενταετίας– σε 25.000 έως 30.000 μαθητές ετησίως. Το θέμα αποτέλεσε αντικείμενο προβληματισμού σε διοργάνωση που έγινε στο πλαίσιο της ελληνικής προεδρίας στο Ζάππειο, όπου και αναδείχθηκαν προκλήσεις και προβλήματα γύρω από το αδιέξοδο που προκαλεί το γεγονός ότι σχεδόν ένας στους τρεις από τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό είτε είναι άνεργος (ποσοστό 28%) είτε υποαπασχολείται.

Η πρωτοβουλία για τη Μαθητεία επικεντρώνεται σε μια ειδική κατηγορία νέων. Κυρίως στις ηλικίες μέχρι 24 ετών, που βρίσκονται βυθισμένοι στο πλήρες αδιέξοδο. Στους νέους που ούτε έχουν εργασία ούτε είναι στην εκπαίδευση ούτε έχουν κατάρτιση. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή σύσταση, η ελληνική κυβέρνηση οφείλει, εντός τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που καθίστανται άνεργοι ή από την ημέρα που ολοκληρώνουν έναν κύκλο τυπικής εκπαίδευσης, να τους εξασφαλίσει είτε μια ευκαιρία ποιοτικής εργασίας είτε μια ευκαιρία κατάρτισης ή μαθητείας. Ομως το πώς θα εντοπιστούν οι νέοι αυτοί και θα αξιολογηθούν, το εάν θα εμπλακεί το ίδιο το σχολείο από το οποίο αποφοιτούν ή οι δήμοι –όπως συμβαίνει σε άλλες προηγμένες χώρες– είναι ορισμένα από τα ανοικτά ερωτήματα. Παρ’ όλα αυτά, πρόκειται για ένα πρώτο βήμα.

Ουσιαστικά οι νέοι άνεργοι έως 24 ετών εάν δεν βοηθηθούν, θα υποστούν διπλή πίεση και για έναν ακόμη λόγο: τις θέσεις που θα μπορούσαν να καταλάβουν στην αγορά εργασίας τις διεκδικούν με περισσότερα εφόδια άλλοι άνεργοι με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, με πτυχία και εξειδικεύσεις. Με δεδομένη αυτήν την πίεση, οι νέοι χωρίς εφόδιο ωθούνται διαρκώς προς το απόλυτο περιθώριο.

Με όχημα τον ΟΑΕΔ, ο οποίος διαθέτει εμπειρία στην εφαρμογή του δυαδικού συστήματος που εφαρμόζει στις σχολές του από το 1952 και με άξονα το Μνημόνιο Συνεργασίας που υπεγράφη τον Οκτώβριο του 2012, με το ομοσπονδιακό υπουργείο Εκπαίδευσης και Ερευνας της Γερμανίας, το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και το Ελληνογερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, ξεκίνησε τη μεταβίβαση τεχνογνωσίας σε ειδικότητες του τουριστικού τομέα.

Βεβαίως, το περιβάλλον είναι πολύ διαφορετικό από εκείνο της δεκαετίας του ’50, όταν οι πρώτες επαγγελματικές και τεχνικές σχολές αντιστοιχούσαν στις αυξημένες ανάγκες που επέβαλλε η τότε ανάπτυξη της βιοτεχνίας και των μεγάλων βιομηχανικών μονάδων. Γι’ αυτό και η κύρια κατεύθυνση αναβίωσης του θεσμού σήμερα αφορά κυρίως τον τομέα των υπηρεσιών και του τουρισμού. Ηδη από τον Σεπτέμβριο του 2013 υπάρχει νέο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο προβλέπει την επέκταση του θεσμού της Μαθητείας. Οπως ανέφερε στην «Κ» η γενική διευθύντρια Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης του ΟΑΕΔ κ. Νάσια Θεοδωρίδου, μετά την ολοκλήρωση της τριετούς φοίτησης στα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ) και της διετούς φοίτησης στις Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΕΚ), προβλέπεται η οριζόντια εφαρμογή ενός έτους μαθητείας για όλες τις ειδικότητες. Κατά τη διάρκεια της φοίτησης στην «Τάξη Μαθητείας» προβλέπονται εργαστηριακά μαθήματα 7 ώρες την εβδομάδα στο σχολείο και μαθητεία σε επιχείρηση για 28 ώρες την εβδομάδα, κατ’ εφαρμογήν του δυαδικού συστήματος που έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα στην Αυστρία και στη Γερμανία.

Προκύπτουν πολλά ερωτήματα. Θα αναλάβουν το μέρος της ευθύνης τους οι επιχειρήσεις ανοίγοντας θέσεις μαθητείας; Και πώς μπορεί να αξιοποιηθεί ο θεσμός όταν γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα είναι η χώρα με σημαντικότατα ποσοστά αυτοαπασχόλησης; Tι θα γίνει όταν τελειώσουν οι πόροι του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου ή όταν εξαντληθούν τα περιστασιακά χρηματοδοτικά σχήματα; Σε αυτήν την περίπτωση, οι επιχειρήσεις θα είναι διατεθειμένες να αναλάβουν έστω και ένα μέρος της χρηματοδότησης, όπως γίνεται σε άλλες χώρες; Και με τις καταχρηστικές πρακτικές πολλών εργοδοτών τι θα γίνει; Πώς θα αποφευχθεί η πολύ γνωστή πρακτική να υποκαθιστούν πραγματική και πλήρη απασχόληση με μαθητεία; Πώς θα επιλεγούν οι κατάλληλες ειδικότητες, όταν ακόμη το υπουργείο Εργασίας δεν έχει ένα ολοκληρωμένο σύστημα διάγνωσης και δεν μπορεί στοιχειωδώς η πολιτεία να προβλέψει με ποιο τρόπο θα υποκατασταθεί ή άνθηση των μπαρ και των ταχυφαγείων με υποδομές παραγωγικής προοπτικής;

Έντυπη