Ο γορδιος δεσμος του Δημοσιου τομέα

Γράφει ο Χρήστος Α. Ιωάννου
christoaioannou.blogspot.com

Το άνευ προηγουμένου τρίπτυχο αλλαγών (πρώτον, δημοσιονομική συστολή, δεύτερον, μεταρρύθμιση δημόσιας διαχείρισης, τρίτον, ιδιωτικοποιήσεις) στον ελληνικό δημόσιο τομέα ώστε ελληνική οικονομία και κοινωνία να εξέλθουν από τον φαύλο κύκλο παραγωγής χρέους και χρεοκοπίας, συνιστά ένα σύγχρονο γόρδιο δεσμό. Η έννοια του γόρδιου, που εδώ δεν χρησιμοποιείται απλά ως ρητορικό σχήμα, είναι ότι η λύση του βρίσκεται «εκτός πλαισίου» - εκτός της πεπατημένης, εκτός των συνηθισμένων επιλογών.

Στην αντιμετώπιση του ελληνικού δημοσίου ως σύγχρονου γόρδιου βρίσκεται η μόνη πιθανότητα επιτυχίας των τριών συνιστωσών του προγράμματος. Άλλως, με επιλογές της πεπατημένης στις οποίες έχει από τριετίας εγκλωβιστεί και «κινείται» η εγχώρια πολιτική, το έργο είναι σισύφειο. Οικονομική και κοινωνική περιδίνηση που συνεχίζεται, στόχοι που χάνονται και οικονομική πολιτική που κινείται από αναβολή σε καθυστέρηση και από καθυστέρηση σε αιτήματα για επιμήκυνση, έως ότου επέλθει η άτακτη ανοικτή χρεοκοπία.

Η ευρεία δημοσιονομική συστολή, με προτεραιότητα στην περικοπή δαπανών, αν και υπογραμμίζεται στις συστάσεις του EcoFin ήδη από τριετίας, δεν ήταν, και δεν είναι, εύκολα αποδεκτή από τις εγχώριες πολιτ(ευτ)ικές ηγεσίες. Ένα πολιτ(ευτ)ικό σύστημα μαθημένο να σκορπάει δανεικά στην εκτενή πελατεία του αρνείται να αποδεχθεί, και να διαχειρισθεί, μία στοχευμένη περικοπή δαπανών. Αποφεύγει να αναγνωρίσει ότι στον ελληνικό δημόσιο τομέα υπάρχουν τα χλωρά, τα ξερά και τα τοξικά. Με τις οριζόντιες περικοπές «παίρνει σβάρνα» όλους και όλα, καταστρέφοντας και τα χλωρά.

Κλασσικό παράδειγμα είναι η διαχείριση της δημόσιας απασχόλησης με τις παραλλαγές της πατέντας περί «εργασιακής εφεδρείας». Τις ημέρες πρώτης σύλληψης και σχεδιασμού της υποστηρίζαμε (βλ. «O δημόσιος τομέας, ο ιδιωτικός και οι απολύσεις», ΗτΣ 4/6/2011 στην παρούσα στήλη) ότι το ελληνικό δημόσιο μπορεί να απαλλαγεί από μέρος των τροφίμων του αποκόπτοντας τους ιστούς της διαφθοράς που το έφεραν στη σημερινή κατάσταση, διαχωρίζοντας, με αντικειμενικά κριτήρια, τα ξερά από τα χλωρά. Εισάγοντας fast track διαδικασία ελέγχου «πόθεν έσχες» (με όριο π.χ. το τριπλάσιο των δηλωθέντων νομίμων εισοδημάτων) για όσους απασχολούνταν δημόσια και εισέπρατταν ιδιωτικά: σε εφορίες, πολεοδομίες, νοσοκομεία (και φαρμακεία αυτών), ΚΤΕΟ, χορηγήσεις-ελέγχους επιδοτήσεων (κοινοτικών-εθνικών), παραεκπαίδευση κ.ο.κ.

Μειώνοντας τη δημόσια απασχόληση αρχικά από τα τοξικά του δημόσιου τομέα, και οι ποσοτικοί στόχοι για την δημόσια απασχόληση μπορούν να επιτευχθούν, και οι ηθικές προϋποθέσεις του new public management μπορούν να συσταθούν, και η αύξηση της παραγωγικότητας να προωθηθεί. Άλλως, τα «οριζόντια μέτρα» μένουν στην σφαίρα των αλληλοαναιρούμενων επιλογών.

Επιπλέον, χρειάζονται ριζικές «λύσεις αρχής». Π.χ. να θεσπισθεί, έστω εν μέσω χρεοκοπίας, για το μόνιμο προσωπικό του η αποκλειστικότητα της απασχόλησης στο Δημόσιο και ο ένας και μοναδικός μισθός, ώστε να τεθεί τέλος στο εκτενές ιδιωτικοδημόσιο και την πολλαπλή απασχόληση-αμοιβή σε αυτό. Ο ελληνικός δημόσιος τομέας χρειάζεται και εισαγωγή των βασικών αρχών της διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού, αλλά αυτό προϋποθέτει λύση του γόρδιου...