Του Δημήτρη Ρούσσου
Όχι ό,τι πιο χριστουγεννιάτικο, όχι ό,τι πιο γιορτινό. Συμβαίνει όμως κι είναι γύρω μας, γιατί Χριστούγεννα έχουν και στα μαγαζιά της Ερμού και της Πανεπιστημίου, που άλλος περνάει απ’ έξω χαζεύοντας τις βιτρίνες, άλλος μπαίνει μέσα για ένα δώρο, άλλος για πέντε κ.ο.κ, Χριστούγεννα όμως έχουν και σ’ ένα σπίτι διαφορετικό…
Πιό σκοτεινό, πιο φτωχικό, με λιγότερα χρώματα και χαμόγελα. Ο μπαμπάς, ή η μαμά, ή κι οι δυο, ή τα παιδιά, δεν έχουν δουλειά. Είναι άνεργοι και δεν πάνε για ψώνια. Κάθονται όλοι μαζί και τρώνε, αλλά δεν έχουν πολλούς λόγους να πουν κάτι ιδιαιτέρως ευχάριστο.
Κι αν αυτό φαντάζει να ανήκει μάλλον στα πλαίσια του φυσιολογικού στην Ελλάδα του 2015, η διαπίστωση του τίτλου είναι βασισμένη σε στοιχεία που τεκμηριώνουν ένα συμπέρασμα απείρως πιο δυσάρεστο και σίγουρα θλιβερό, ως πραγματικότητα: μία στις πέντε αυτοκτονίες σχετίζεται με την ανεργία. Λαϊκισμός δεν είναι να το λες, ούτε να το υποστηρίζεις. Είναι αναισθησία αν δεν το αισθάνεσαι και δεν το καταλαβαίνεις, όταν δεν σε αφορά. Όπως πολλά πράγματα γύρω μας.
Είναι η ανισότητα που σκοτώνει, σύμφωνα την έρευνα «Modelling Suicide and unemployment: a longitudinal analysis covering 63 countries, 2000 – 2001», που δημοσιεύτηκε στα μέσα του 2015 και διοργανώθηκε απ’ την Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης και τους καθηγητές Κάρλος Νορτ, Ίνγκεμποργκ Βάρνκε, Έριχ Σάιφριτς και Βόλφραμ Κάβολ. Στόχος ήταν να βρεθεί η σχέση μεταξύ της ανεργίας και της αύξησης του αριθμού των αυτοκτονιών σε 63 επιλεγμένες χώρες. Χρησιμοποιήθηκαν 4 ηλικιακά γκρουπ, οι χώρες χωρίστηκαν σε 4 κατηγορίες (Βόρεια/ Κεντρική Αμερική, Βόρια και Δυτική Ευρώπη, Νότια και Ανατολική Ευρώπη, υπόλοιπες χώρες εκτός Η.Π.Α και Ευρώπης) και ερευνήθηκαν στοιχεία απ’ το 2000 έως το 2011, με εμπεδωμένη την εξάπλωση της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης.
Τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά: Μία στις πέντε αυτοκτονίες κάθε χρόνο σχετίζεται με την ανεργία. Σε κάθε περιοχή απ’ τις παραπάνω, άσχετα απ’ τις πολιτισμικές διαφορές και ιδιαιτερότητες, που βεβαίως τέθηκαν υπόψιν των ερευνητών, το ρίσκο για κάποιον να διαπράξει αυτοχειρία αυξήθηκε κατά 20-30% κατά τα 11 χρόνια που διήρκεσε η έρευνα. Η επιρροή μάλιστα της αύξησης της ανεργίας στην διάπραξη αυτοκτονίας ήταν μεγαλύτερη σε χώρες που είχαν εμπεδωμένη ανέχεια και προβληματική οικονομία και πριν την κρίση, παρά σε όσες βίωναν «χρυσές» και ανέμελες εποχές.
H έρευνα μάλιστα δείχνει πως η αύξηση του αριθμού αυτοκτονιών προηγήθηκε της αύξησης της ανεργίας. Η εργασιακή επισφάλεια και ο αντίκτυπος της «είδησης» πως η κρίση ήταν προ των πυλών, που συνοδεύτηκε σε αρκετές περιπτώσεις με «προληπτικές» μειώσεις μισθών ή ανακατατάξεις σε χώρους εργασίας, δημιούργησε αρνητικό ψυχολογικό αντίκτυπο σε όσους φοβήθηκαν πως θα έχαναν τη δουλειά τους και δεν θα μπορούσαν να υποστηρίζουν τις υποχρεώσεις τους. Εξίσου ενδιαφέρον αποδεικνύεται η αρνητική επίδραση κακών νέων στην οικονομία και στην απασχόληση των πολιτών, το γεγονός πως αυτόχειρες υπήρξαν και πολλοί άνθρωποι, μεγαλύτεροι της ηλικίας των 65 χρονών, δηλαδή μη οικονομικά ενεργοί στην πλειονότητα τους.
Ενδιαφέρον έχει ακόμα, ως αντεπιχείρημα σε όσους «κατηγορούν» τις αγορές και την κρίση για την αύξηση των αυτοχειριών, το εξής: ο αριθμός όσων αυτοκτόνησαν εξαιτίας της ανεργίας συνολικά στα χρόνια της έρευνας είναι 9 φορές μεγαλύτερος απ’ τον αριθμό των αντίστοιχων που αποδόθηκαν στην «οικονομική κρίση».
Φυσικά, απέναντι σε τέτοιες δραματικές διαπιστώσεις ότι ένας άνθρωπος απ’ τους πέντε που αυτοκτονούν το κάνει λόγω επαγγελματικής αχρηστίας και έλλειψης απασχόλησης, μόνο οργανωμένη θα μπορούσε να είναι η αντίδραση. Ποιό κοινωνικό κράτος όμως θα μπορούσε να ευαισθητοποιηθεί και να δράσει, συντηρώντας εν «επαγγελματική ζωή» ανθρώπους που απελπίζονται όταν αναγκάζονται να μείνουν σπίτι τους αντί να συμμετέχουν σε μια παραγωγική διαδικασία; Το «λιγότερο κράτος» του Σημίτη, του Μητσοτάκη, της τρόικας, του κουαρτέτου, της Task Force και της νεοφιλελεύθερης νομενκλατούρας των διαγραμμάτων και των ποσοστών επί των κύριων και των επικουρικών συντάξεων;
Η ανεργία σκοτώνει. Ο νεοφιλελεύθερος παράδεισος του Πάσχου Μανδραβέλη και των θεωρητικών του ανταγωνισμού και της τραπεζικής ευστάθειας σε ένα πλήρως αποδιοργανωμένο εργασιακό τοπίο, αφήνει πίσω του αίμα. Ας το ξέρουν. Το λένε και οι έρευνες.
Διαβάστε: Nordt, Carlos, Ingeborg Warnke, Erich Seifritz and Wolfram Kawohl. 2015. «Modelling Suicide and unemployment: a longitudinal analysis covering 63 countries, 2000 – 2001». The Lancet Psychiatry 2 (3): 239–245.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου