Η "απόσυρση" του ΟΑΕΔ από την "ζούγκλα" της εργασιακής αγοράς

Υπό τον εκτενή τίτλο “Τα ιδιωτικά γραφεία ευρέσεως εργασίας, η ρύθμιση της ζήτησης και της προσφοράς εργασίας και η συρρίκνωση των παροχών και των υπηρεσιών του ΟΑΕΔ” και με τον χαρακτηριστικό υπότιτλο “Κριτική προσέγγιση των ρυθμίσεων του νέου Μνημονίου”, η κοινωνιολόγος Στέλλα Νιώτη αναλύει την μεθοδολογία της πλήρους ανατροπής του ρόλου του ΟΑΕΔ ως δημόσιου “εργαλείου” προώθησης της απασχόλησης.

Το άρθρο – παρέμβαση έχει ως εξής:   Το Σχέδιο του Μνημονίου Συνεννόησης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Τράπεζας της Ελλάδος, στα κεφάλαια ΙΕ΄ και ΙΖ΄, που αφορούν, αντίστοιχα, στη σύσταση και λειτουργία ιδιωτικών γραφείων ευρέσεως εργασίας, (άρθρα 98- 112), καθώς και την «τακτοποίηση» της εργασίας μέσω των επιχειρήσεων προσωρινής απασχόλησης, (άρθρα 113- 115),  ανακαθορίζονται και ρυθμίζονται σε διαφορετική κατεύθυνση βασικές παράμετροι και δομές της αγοράς εργασίας. Παρά το γεγονός ότι η σύσταση των ιδιωτικών γραφείων ευρέσεως εργασίας αποτελεί θεσμοθετημένη πραγματικότητα με το νόμο του 1998, ο ΟΑΕΔ εξακολουθεί να αποτελεί το βασικό μηχανισμό προώθησης της απασχόλησης και καταπολέμησης της ανεργίας, κυρίως, μέσα από τα προγράμματα απασχόλησης. Κατά την έννοια αυτή, η εργασία διατηρεί τη σημασία του κοινωνικού δικαιώματος, που τελεί υπό την πρόνοια του κράτους, σύμφωνα με το πνεύμα του άρθρου 22 του Συντάγματος. Στην παράγραφο 1 του άρθρου αναφέρεται, συγκεκριμένα, ότι «η  εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το Kράτος, που μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και αστικού πληθυσμού». Η ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων στο πλαίσιο της έννοιας του κοινωνικού δικαιώματος θέτει επιπλέον ρήτρες, που αφορούν στην υποχρέωση του κράτους να μεριμνά για την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων (άρθρο 22, παρ. 5 του Συντάγματος), καθώς και στην απαγόρευση της καταναγκαστικής εργασίας (άρθρο 22, παρ. 4). Η μεσολάβηση του ιδιωτικού γραφείου ευρέσεως εργασίας (άρθρο 99 του Σχεδίου Νόμου) μεταξύ του εργοδότη και του εργαζόμενου αποτελεί ανατροπή του παραπάνω πλαισίου, εφόσον: -          Το κράτος αποσύρεται από τη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και το δικαίωμα στην εργασία διολισθαίνει στο νόμο της ζήτησης και της προσφοράς εργασίας (laissezfaire, laissezpasser), προκειμένου να επαναρρυθμιστεί, μέσω των ιδιωτικοοικονομικών μηχανισμών. -          Κατά την παραπάνω διάσταση, η αγορά εργασίας «αυτορυθμίζεται» πλέον εξ ολοκλήρου, χωρίς τη μεσολάβηση του κράτους. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να διατυπωθεί η υπόθεση ότι η απόσυρση του κράτους από την προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων «απελευθερώνει», επίσης, τους θεσμικούς περιορισμούς που απαγορεύουν την καταναγκαστική εργασία και την παροχή υποχρεωτικής ασφάλισης των εργαζομένων. -          Οι παραπάνω εκτιμήσεις, σε συνδυασμό με τα άρθρα 113- 115 του Σχεδίου Νόμου, σχετικά με τη θεσμοθέτηση του έμμεσου εργοδότη και του έμμεσου εργαζόμενου, μέσω της τοποθέτησης εργαζομένων στην αγορά εργασίας από εταιρείες προσωρινής απασχόλησης, καταργούν και τα ελάχιστα περιθώρια της κρατικής ρύθμισης όσον αφορά την προστασία του δικαιώματος της εργασίας. Στο νέο περιβάλλον η εργασία αποτελεί προϊόν ανταλλαγής, δηλαδή έχει μεγαλύτερη αξία χρήσης για εκείνον που τη ζητά παρά για εκείνον που την παρέχει. Το αντίβαρο στην παραπάνω διαμορφούμενη σχέση είναι ο έμμεσος εργοδότης και ο έμμεσος εργαζόμενος, που μπορεί να λειτουργεί ως παράλληλος μηχανισμός ζήτησης και προσφοράς εργασίας με διαφορετικούς κανόνες. Η παράλληλη ύπαρξη και λειτουργία των μηχανισμών του ιδιωτικού γραφείου ευρέσεως εργασίας και των εταιρειών προσωρινής απασχόλησης, αποτελεί σημαντική παράμετρο αφενός στη συμπίεση του μισθολογικού κόστους, και αφετέρου στην ικανοποίηση των αναγκών της αγοράς εργασίας σε επίσημο και άτυπο εργατικό δυναμικό.  Ο ρόλος του εργοδότη στη ρύθμιση της αγοράς εργασίας, με σκοπό τη συμπίεση του μισθολογικού κόστους και τη μεγιστοποίηση της απόδοσης του εργαζομένου προκύπτει αν εξετασθεί το παράδειγμα των εργοδοτικών οργανώσεων (λ.χ. ΣΕΒ, ΕΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ κ.α.), που λειτουργούν με τη μορφή νομικών προσώπων, στη σύσταση ιδιωτικών γραφείων ευρέσεως εργασίας ανά την επικράτεια (άρθρο 99 του Σχεδίου Νόμου). Δυνητικά, αλλά και εν τοις πράγμασι, ο μεγάλης κλίμακας ατομικός ή συλλογικός διαμεσολαβητής- εργοδότης θα έχει τη δυνατότητα να καθορίζει με ακρίβεια το εργατικό δυναμικό που χρειάζεται και τα χαρακτηριστικά του, καθώς και το ύψος των αποδοχών που θα λαμβάνει. Σε αυτήν την περίπτωση ο εργοδότης καθίσταται ο μοναδικός και προνομιακός διαπραγματευτής των συμβάσεων εργασίας, αφού από την άλλη πλευρά καταλύεται, επί της ουσίας, η συλλογική διαπραγμάτευση του εργαζόμενου. Η άμεση εμπλοκή του εργοδότη στην προσφορά εργασίας δημιουργεί ανατροπή στις υπάρχουσες δομές απασχόλησης και συγκεκριμένα στον ΟΑΕΔ. Στο άρθρο 98, παρ. 3 σχετικά με το αντικείμενο των ιδιωτικών γραφείων ευρέσεως εργασίας προβλέπεται η παροχή υπηρεσιών συμβουλευτικής, εξατομικευμένης προσέγγισης και τοποθέτησης σε θέση εργασίας. Το γεγονός ότι σήμερα οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται από τον ΟΑΕΔ, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι επίκειται δραστική συρρίκνωση των Κέντρων Προώθησης Απασχόλησης (ΚΠΑ2), δηλαδή των παραρτημάτων του Οργανισμού, αφού η αγορά εργασίας, ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης και ύφεσης της απασχόλησης δεν έχει ανάγκη τη λειτουργία δύο μηχανισμών με το ίδιο αντικείμενο. Παράλληλα, η συρρίκνωση των υπηρεσιών του ΟΑΕΔ απαντά και στο επιχείρημα συρρίκνωσης του κόστους λειτουργίας των κρατικών υπηρεσιών. Η συρρίκνωση των δραστηριοτήτων και των υπηρεσιών του ΟΑΕΔ διευρύνεται, επίσης, στην εκπαίδευση και την ασφάλιση. Συγκεκριμένα: Ι) Εκπαίδευση εργατικού δυναμικού: Η απόσυρση του κράτους, μέσω των μηχανισμών του ΟΑΕΔ, από τη ρύθμιση της ζήτησης και της προσφοράς εργασίας επηρεάζει και τη ρύθμιση των ζητημάτων που σχετίζονται με την εκπαίδευση και την ειδίκευση του εργατικού δυναμικού. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να υποτεθεί ότι η εκπαίδευση του εργατικού δυναμικού, στο πλαίσιο των Σχολών του ΟΑΕΔ, αποτελεί περιττή δραστηριότητα. ΙΙ) Ασφάλιση των ανέργων: Η ασφάλιση της ανεργίας, κυρίως με την παροχή επιδομάτων ανεργίας αλλάζει δραστικά, αφού θεσμοθετείται η διάκριση δύο κατηγοριών προς επιδότηση ανέργων. Στην πρώτη, το επίδομα ανεργίας θα υπολογίζεται με το ύψος της ισχύουσας, ακόμα, κατώτερης γενικής συλλογικής σύμβασης, δηλαδή θα παραμείνει στα 461 ευρώ, και θα αφορά στις περιπτώσεις όσων απασχολήθηκαν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Στη δεύτερη κατηγορία, το επίδομα ανεργίας θα υπολογίζεται με βάση το ύψος νέας κατώτερης συλλογικής σύμβασης που θα προκύψει μετά τη μείωση του 22%. Σε αυτήν την περίπτωση το επίδομα ανεργίας θα μετακυλήσει στα 360 ευρώ, περίπου, και θα αφορά σε κατηγορίες απασχολουμένων με συμβάσεις μικρότερης διάρκειας, όπως οι αναπληρωτές, οι ωρομίσθιοι και οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί, οι απασχολούμενοι στον τουρισμό και εποχικές δραστηριότητες (λ.χ. καλλιτέχνες, αρχαιολόγοι, φύλακες αρχαιοτήτων, ξενοδοχοϋπάλληλοι, κ.α.). Συνέπεια των παραπάνω ρυθμίσεων είναι ότι η μείωση και ο περιορισμός των δικαιούχων των παροχών ασφάλισης, κυρίως, των επιδομάτων ανεργίας, που αποτελούν μια σοβαρή δαπάνη, η οποία επιβαρύνει τον προϋπολογισμό των ασφαλιστικών ταμείων και του κράτους, αφήνει εκτεθειμένη τη λειτουργία και τη συντήρηση ενός μεγάλου μηχανισμού, όπως ο ΟΑΕΔ. Επομένως, η αποδέσμευση της εκπαίδευσης του εργατικού δυναμικού από τον ΟΑΕΔ, σε συνδυασμό με τη μείωση των ασφαλιστικών παροχών (λ.χ. επιδόματα ανεργίας, οικογενειακά, εποχικά βοηθήματα, επιδόματα μητρότητας, μακροχρόνιων ανέργων κ.α.) είναι ενδεχόμενο να οδηγήσει σε μεγαλύτερη και παράλληλη συρρίκνωση των τοπικών και κεντρικών μονάδων του Οργανισμού, στο πλαίσιο της επίτευξης ενός μικρότερου και ευέλικτου κράτους. Και δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο ότι η συρρίκνωση του κράτους ξεκινά από εκεί όπου παρουσιάζεται υστέρηση πόρων, όπως οι παροχές ασφάλισης, και εισάγονται νέες ρυθμίσεις στις εργασιακές σχέσεις και τις συμβάσεις, που απομειώνουν, ακόμα περισσότερο, τις ασφαλιστικές εισφορές. Είναι δε φανερό ότι η «απόσυρση» του ΟΑΕΔ από την αγορά εργασίας δεν εξυπηρετεί μόνο την εξοικονόμηση πόρων, αλλά, κυρίως, την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας από τους περιορισμούς που θέτει ο σεβασμός των κοινωνικών δικαιωμάτων.

truerespect.com.cy