Επτά τολμηρές αλλαγές για το ανθρώπινο δυναμικό του δημοσίου

Του Μανώλη Γραφάκου  (μέλους της Πολιτικής Επιτροπής της ΝΔ)

Πολλές φορές από τις παρεμβάσεις μου στο Capital.gr, αναφέρομαι στον ιδιαίτερα αρνητικό ρόλο που έχει σήμερα ο δημόσιος τομέας στη χώρα μας.

Τριπλό αρνητικό ρόλο διότι:

* Πρώτο, παρεμβαίνει θεσμικά σε τομείς της κοινωνίας και της οικονομίας που δεν θα έπρεπε να παρεμβαίνει, αντί να περιορίζεται στο ρόλο του "επόπτη" της καλής λειτουργίας των πραγμάτων. 

* Δεύτερο, λόγω της παρέμβασής του αυτής, έχει δημιουργηθεί μια τεράστια γραφειοκρατία που ταλαιπωρεί τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και αποτρέπει νέες επενδύσεις στη χώρα μας.

* Τρίτο, έχει πολύ μεγάλο κόστος λειτουργίας, κόστος που επωμίζεται ο ιδιωτικός τομέας, σε βάρος μάλιστα της δικής του ομαλής λειτουργίας.

Δυστυχώς, παρότι έχουν ακουστεί κατά καιρούς πολλές εξαγγελίες, το δημόσιο παρά τα μικρά θετικά βηματάκια που έκανε, εξακολουθεί ουσιαστικά να έχει τον τριπλό αρνητικό ρόλο που προανέφερα. Εξακολουθεί να έχει μια νοοτροπία και συμπεριφορά που εμποδίζει την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας (από την οποία αμείβεται...) και ταλαιπωρεί πολλές φορές τους πολίτες. Αυτή τη νοοτροπία και τη συμπεριφορά, το δημόσιο την εκφράζει μέσω των υπαλλήλων του.

Νομίζω ότι οι όποιες προσπάθειες έγιναν για την ουσιαστική βελτίωσή του, δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα, γιατί δεν υπήρχε πολιτική βούληση να γίνουν οι αναγκαίες τολμηρές και βαθιές αλλαγές που απαιτούνται. 

Επιθυμώντας να συμβάλλω στο διάλογο για τις αναγκαίες τομές που απαιτούνται να γίνουν ώστε το δημόσιο να αλλάξει πρόσωπο και το βελτιωμένο πρόσωπό του να είναι ορατό στους πολίτες, καταθέτω μερικές τολμηρές σκέψεις που αφορούν το ανθρώπινο δυναμικό του. Πιστεύω ότι για να αντιμετωπίσουμε τα χρόνια και βαθιά προβλήματα του δημοσίου, τη νοοτροπία μονιμότητας και ατιμωρησίας που υπάρχει τόσα χρόνια, πρέπει να βάλουμε βαθιά το μαχαίρι και επιτέλους να αλλάξουμε πολλά από όσα ξέραμε για το μεγάλο ασθενή της κοινωνίας και της οικονομίας μας. Φυσικά πρέπει να υπάρξουν αντίστοιχες τολμηρές προτάσεις α) για τη μείωση του ρόλου του δημοσίου, β) για τη μείωση της γραφειοκρατίας και γ) για το δραστικό περιορισμό της νομοθεσίας. Στο άρθρο περιορίζομαι μόνο στις παρεμβάσεις για το ανθρώπινο δυναμικό.

Οι προτάσεις είναι απαύγασμα της εμπειρίας από τα 12 χρόνια σε υπεύθυνες θέσεις στο δημόσιο τομέα και από τα πρώτα 10 χρόνια του εργασιακού μου βίου που ήταν στον ιδιωτικό τομέα. Γράφοντάς τες, είχα στο μυαλό μου, τους αρκετούς εξαιρετικούς δημοσίους υπαλλήλους που συνεργάστηκα. Εκείνους που πρώτοι παλεύουν με την απαράδεκτη δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία που περιέγραψα, αυτή τη νοοτροπία που πρέπει να αλλάξουμε. Νομίζω ότι είναι οι πρώτοι που θα ωφεληθούν από την αλλαγή της.

Προτείνω λοιπόν:

1. Άρση της μονιμότητας των νέων δημοσίων υπαλλήλων. Οι δημόσιοι υπάλληλοι που θα προσλαμβάνονται από εδώ και εμπρός, δεν θα είναι μόνιμοι. Θα είναι όλοι αορίστου χρόνου και θα μπορούν να απομακρυνθούν ανά πάσα στιγμή.

2. Πάγωμα των προσλήψεων στο Δημόσιο, όσο η χώρα βρίσκεται σε πρόγραμμα στήριξης. Πιστεύω ότι μέχρι το τέλος του 2020 και ανάλογα με τις δημοσιονομικές εξελίξεις, δεν θα πρέπει να προσληφθεί ούτε ένας άνθρωπος στο δημόσιο, παρά μόνο μετακλητοί σε θέσεις ευθύνης, όπως περιγράφω στη συνέχεια. Αυτό θα φέρει επιπλέον μείωση μέχρι το 2020 κατά περίπου 70.000 υπαλλήλους, περιορίζοντας τον αριθμό των μονίμων και αορίστου χρόνου, κάτω από 500.000 άτομα.

3. Υιοθέτηση του μέτρου της διαθεσιμότητας κατ΄ έτος. Αν η διοίκηση του όποιου φορέα Γενικής Κυβέρνησης κρίνει ότι κάποιος ή κάποιοι υπάλληλοι δεν προσφέρουν τα αναμενόμενα, ή δεν επαρκούν τα έσοδα για τη μισθοδοσία τους, να έχει τη δυνατότητα να θέτει αριθμό υπαλλήλων σε καθεστώς διαθεσιμότητας για ένα έτος κάθε φορά, όπου θα πληρώνονται οι ασφαλιστικές εισφορές τους και το 40% των απολαβών τους.

4. Ενοποίηση όλων των διευθύνσεων διοικητικών υπηρεσιών των υπουργείων του σκληρού δημοσίου τομέα σε μια μεγάλη ενιαία διοικητική διεύθυνση. Έτσι επιτυγχάνεται μόνιμη κινητικότητα στο δημόσιο χωρίς όρους και προϋποθέσεις και άμεση κάλυψη χωρίς γραφειοκρατία των υπηρεσιακών αναγκών.(είναι επίσης προφανές ότι πρέπει να πάμε σε κατάργηση και ενοποίηση πολλών φορέων του δημοσίου, ώστε οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης να μην ξεπερνούν τους 600).

5. Οι οργανισμοί εσωτερικών υπηρεσιών των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης να αποφασίζονται με αποφάσεις των οργάνων διοίκησής τους και μόνο, χωρίς τη μεσολάβηση του αναχρονιστικού θεσμού του υπηρεσιακού συμβουλίου.

6. Οι θέσεις ευθύνης (γενικοί διευθυντές και διευθυντές) να μπορούν να καλύπτονται και από στελέχη του ιδιωτικού τομέα με το καθεστώς του μετακλητού υπαλλήλου. Έτσι στο δημόσιο σταδιακά θα μεταλαμπαδεύεται η νοοτροπία που υπάρχει στον ιδιωτικό τομέα.

7. Σοβαρή αξιολόγηση της αποδοτικότητας των δημοσίων υπαλλήλων και σύνδεση της παραγωγικότητάς τους και της επίτευξης στόχων, με πρόσθετες αμοιβές. 

Γνωρίζω ότι τα παραπάνω μπορεί να χαρακτηριστούν " εξαιρετικά ακραία" από κάποιους. Όχι όμως πιο ακραία από το γεγονός ότι 1.000.000 άνθρωποι στον ιδιωτικό τομέα έχουν χάσει τη δουλειά τους. Πρέπει να γίνει αντιληπτό, ότι τα καύσιμα του ιδιωτικού τομέα που αμείβουν μέσω της υψηλής φορολογίας τη λειτουργία του δημοσίου τελειώνουν και μάλιστα πολύ σύντομα αν δεν αλλάξει ριζικά η κατάσταση. 

* Ο κ. Μανώλης Γραφάκος είναι  οικονομολόγος, πρώην Δήμαρχος Μελισσίων, Γεν. Γραμματέας Δήμου Μεταμόρφωσης

capital.gr