Ξεδιάντροπα παιχνίδια με τις πιστοποιήσεις δεξιοτήτων πληροφορικής στην πλάτη των εργαζόμενων

Είναι γνωστό ότι τις τελευταίες μέρες "βρέχει τροπολογίες" στη Βουλή. Άσχετες ρυθμίσεις στριμωγμένες ανάμεσα στις παραγράφους ασχέτων προς αυτές νομοσχεδίων.

Δημοσιοποιήθηκε ότι μία από τις τροπολογίες αυτές έχει εισηγητή τον Υπ. Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκο Μητσοτάκη και αφορά τις δεξιότητες πληροφορικής. Κατά συνέπεια, αν ψηφιστεί πρόκειται να επηρεάσει εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους.

Οι δεξιότητες αυτές αποκτώνται μέσω ολιγόμηνων κύκλων κατάρτισης σε Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών (ΕΕΣ) τα οποία ακολουθούν προγράμματα όπως το ECDL, iSkills και πλέον πολλά άλλα. Τα περισσότερα πιστοποιητικά που αφορούν βασική χρήση βασίζονται στα προϊόντα της Microsoft (MS Windows & MS Office).

Και φυσικά η ιστορία δεν τελειώνει ποτέ... μετά τη βασική χρήση, έρχεται η προχωρημένη και η ακόμα πιο προχωρημένη χρήση, πάλι πάνω στα προϊόντα της ίδιας πολυεθνικής. Είναι τόσο μεγάλη η μπίζνα στη σχετική αγορά ώστε σε αυτή διεκδικούν θέση και επιφανή Πανεπιστήμια που είναι αναγνωρισμένα για την πιστοποίηση γνώσης ξένων γλωσσών, όπως το Cambridge το οποίο έχει δημιουργήσει το Cambridge IT Skills Diploma.

Διαβάζουμε λοιπόν στη σχετική ειδησεογραφία το ουσιαστικό περιεχόμενο της τροπολογίας:

οι κάτοχοι προσόντων που αφορούν γνώση και καλή χρήση Η/Υ είναι υποχρεωμένοι ανά τριετία να επαναπιστοποιούν τα προσόντα τους σε ιδιωτικούς παρόχους πιστοποίησης για να έχουν τη δυνατότητα διορισμού στο δημόσιο.

Και αφού σε τρία χρόνια έχει υπολογίσει το υπουργείο ότι με μεγάλη σιγουριά σταματά ο εργαζόμενος να θυμάται ότι έχει μάθει, τότε είναι φυσιολογικό στο μέλλον να έρθει "καλύτερη" τροπολογία που θα δίνει άλλα μόρια σε όσους έχουν πάρει την πιστοποίηση πριν 2 μήνες, άλλα μόρια αν έχει περάσει χρόνος, δύο χρόνια κλπ. Έτσι, για να επιλέγονται πάντα οι "φρεσκότεροι και καλύτεροι" από τα θύματα που θα πληρώνουν καταρτίσεις και κόντρα καταρτίσεις.

Δεξιότητες χρήσης Η/Υ: Μια μακριά και αμαρτωλή ιστορία

Οι πιστοποιήσεις αυτές είναι μία μακρυά και αμαρτωλή ιστορία. Όσοι έχουν σχέση με τον κλάδο της Πληροφορικής και έχουν ζήσει την ελληνική πραγματικότητα τα τελευταία 10-15 χρόνια γνωρίζουν τα γεγονότα καλά. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι δεν είναι πολλοί οι άνθρωποι που ελέγχουν την αγορά της κατάρτισης πληροφορικής στην Ελλάδα και πάντοτε είχαν έναν μαγικό τρόπο να επηρεάζουν τις πολιτικές αποφάσεις. Κατάφερναν σε κάποιες περιπτώσεις να δημιουργούν για χρόνια ένα ευνοϊκότατο για τα συμφέροντά τους περιβάλλον, σε σημείο που προκαλούσαν την νοημοσύνη των εργαζόμενων, ενώ έκαναν τον κόσμο που είχε πραγματική γνώση στο πεδίο (φοιτητές/απόφοιτους Πληροφορικής, ακαδημαϊκούς κλπ) να τραβάει τα μαλλιά του. Σε εννοιολογικό/επιστημονικό επίπεδο, το μεγάλο αμάρτημα της πολιτείας είναι ότι για πολλά χρόνια έχει επιτρέψει μέσω της -εσκεμμένης;- αφασίας της να διαφημίζονται αυτά τα προϊόντα ως "πτυχία" και "διπλώματα" Πληροφορικής, κι όχι ως πιστοποιήσεις χρήσης Η/Υ, ενώ επίσης -λόγω του περιεχομένου διδασκαλίας- έχει επιτρέψει η κατάρτιση να είναι στενά συνδεδεμένη με τα πακέτα προϊόντων της Microsoft.

Παλαιότερη στο χώρο είναι η εταιρία ECDL Hellas η οποία έχει εμπλακεί και στις περισσότερες "τραγωδίες". Ενδεικτικά αξίζει να αναφέρουμε ότι:

α) υπήρχε εποχή που για να διοριστεί κάποιος στο δημόσιο, βάσει προκήρυξης απαιτούνταν να έχει συγκεκριμένα ECDL κι όχι οποιοδήποτε άλλο ιδιωτικό πιστοποιητικό. Το εξοργιστικό είναι ότι πριν αντιδράσουν οι επιστήμονες της Πληροφορικής και η ένωσή τους η Ενωση Πληροφορικών Ελλάδος (ΕΠΕ), δεν υπήρχε καν εξαίρεση για τους πτυχιούχους ΑΕΙ/ΤΕΙ Πληροφορικής (ΠΔ 347/2003). Με άλλα λόγια, το κράτος δε θεωρούσε αξιόπιστο ένα πτυχίο ανώτατου κρατικού ιδρύματος που έλεγχε και όλα άλλαζαν μόνο όταν η ECDL Hellas εισέπραττε και έβαζε τη σφραγίδα της. Αλλά ακόμα και αργότερα που έσπασε σε ένα βαθμό το μονοπώλιο της ECDL, το ίδιο ακριβώς πρόβλημα παρέμεινε και υπάρχει μέχρι σήμερα, απλά σε άλλο υψηλότερο επίπεδο: το κράτος απαιτεί η πιστοποίηση να έχει αποκλειστικά τη σφραγίδα της Microsoft.

Με τον καιρό και με πολλούς αγώνες (κυρίως γραφειοκρατικούς είναι η αλήθεια), κατορθώθηκε να αναγνωρίζονται οι βασικές δεξιοτήτων χρήσης Η/Υ που απορρέουν από κάποιο πρόγραμμα σπουδών σε ΑΕΙ/ΤΕΙ (προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό), αρκεί να προκύπτει από την αναλυτική βαθμολογία ότι ο υποψήφιος έχει παρακολουθήσει τέσσερα τουλάχιστον μαθήματα, υποχρεωτικά ή κατ’ επιλογή, Πληροφορικής ή γνώσης χειρισμού Η/Υ.

β) η ιστορία είναι ιστορία, και θα πρέπει να μας απασχολεί πολύ περισσότερο το παρόν και το πως θα εξασφαλίσουμε ένα καλύτερο μέλλον. Υπό αυτό το πρίσμα, το μεγαλύτερο έγκλημα είναι ότι ακόμα και σήμερα το κράτος δεν έχει αποφασίσει να απεμπλακεί από την αποκλειστική σχέση του με τις ιδιωτικές εταιρίες του χώρου που δίνουν πιστοποιητικά. Αυτό φυσικά είναι απαράδεκτο και εξηγούμαι γιατί. Το κράτος εδώ και αρκετά χρόνια έκανε μία πολύ σημαντική κίνηση και θέσπισε τα Κρατικά Πιστοποιητικά Ξένων Γλωσσών τα οποία είναι αρκετά φθηνότερα από τα αντίστοιχα ιδιωτικά που παρέχονται από πανεπιστήμια του εξωτερικού (π.χ. Cambridge, Michigan) ενώ είναι πλήρως αναγνωρισμένα από το ελληνικό δημόσιο και σε όλα τα κράτη της ΕΕ. Πρόκειται για ένα θεσμό σχετικά πετυχημένο και απόλυτα θετικής αποδοχής από τους ενδιαφερόμενους. Πλήρως αναντίστοιχα με τις ξένες γλώσσες, όμως, όλα αυτά τα χρόνια το κράτος ποτέ δεν θέσπισε μία κρατική πιστοποίηση για τις δεξιότητες πληροφορικής. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς πολύ έξυπνος για να καταλάβει ότι κάτι συνεχίζει να μην πηγαίνει καλά με την υπόθεση και ότι τα ιδιωτικά συμφέροντα που βρίσκονται στο χώρο συνεχίζουν να έχουν το πάνω χέρι και σημαντικές προσβάσεις στα κέντρα αποφάσεων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα σχετικό αίτημα των επιστημόνων και επαγγελματιών Πληροφορικής, μέσω και πάλι της ένωσής τους (ΕΠΕ), το οποίο είχε θίξει πολλά από τα παραπάνω σε προτάσεις προς το ΥΠΕΠΘ, χρονολογείται το σωτήριο έτος 2005. Εκεί, ιδιαίτερη βαρύτητα δινόταν στην επέκταση των κρατικών πιστοποιήσεων και στη χρήση Η/Υ, επίσης τονιζόταν ότι ανάλογο κρατικό πιστοποιητικό είχαν ήδη κάποιες χώρες της ΕΕ, .

Πρόσφατα, μέσα στο καλοκαίρι του 2014, το θέμα έθιξε και η ΕΛ/ΛΑΚ αποστέλλοντας επιστολή προς το ΥΠΕΠΘ και θυμίζοντας, εκτός της σημασίας της αναβάθμισης της εκπαίδευσης Πληροφορικής στα σχολεία και ΙΕΚ, τη μη θεσμοθέτηση κρατικού πιστοποιητικών στο οποίο θα μπορούν να φτάνουν οι μαθητές σχολείων μέσω της διδασκόμενης ύλης τους.

γ) προσέξτε και μία λεπτομέρεια που αναδεικνύει την υστεροβουλία των εμπνευστών της τροπολογίας: η τροπολογία δεν φαίνεται να προβλέπει καν τη δυνατότητα αυτόματης πιστοποίησης της "φρεσκάδας" των δεξιοτήτων σε ανθρώπους που εργάζονται κανονικά και τα καθήκοντά τους έχουν σχέση με χρήση κάποιου υπολογιστή. Πράγμα απολύτως λογικό, αλλά ο νομοθέτης επιμένει ότι σε διάστημα τριών χρόνων, ανεξαρτήτου δραστηριότητάς κατά τα χρόνια αυτά (με ή χωρίς εργασία), η απώλεια μνήμης και προσόντων του εργαζόμενου είναι δεδομένη.

Αυτό θα πρέπει να συνδυαστεί και με κάτι ακόμα. Εδώ και χρόνια, υπήρχε μία καθυστέρηση της ενημέρωσης της διδακτέας ύλης που βασίζονταν οι ιδιωτικές πιστοποιήσεις. Μπορεί για παράδειγμα να διδάσκονταν παρωχημένες εκδόσεις προϊόντων της Microsoft. Αυτό πρακτικά δεν δημιουργούσε πρόβλημα διότι, αν δεχθούμε ότι το ζητούμενο ήταν η γνώση της χρήσης των συγκεκριμένων προϊόντων, οι βασικές αρχές χρήσης τους δεν άλλαζαν πολύ από έκδοση σε έκδοση.

Πρέπει να καταλάβουμε όμως που οφειλόταν η καθυστέρηση αυτή για να αντιληφθούμε και τις πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες επί του θέματος. Η καθυστέρηση της ενημέρωσης της διδακτέας ύλης δεν ήταν αποτέλεσμα παράλειψης από πλευράς των ΕΕΣ, αλλά περισσότερο είχε ως αιτία την αδυναμία τους να παρακολουθήσουν οικονομικά την εξέλιξη των προϊόντων αυτών. Αρκεί να σκεφτούμε ότι μιλάμε για κεφάλαιο και έχουμε μία αλυσίδα εκμετάλλευσης από τον ισχυρότερο προς τους πιο αδύναμους. Έτσι, τα ΕΕΣ είναι υπό εκμετάλλευση από τη Microsoft αφού για να παρέχουν προγράμματα δεξιοτήτων για το πακέτο Α πρέπει πρώτα να έχουν αγοράσει άδειες και λογισμικά για δεκάδες υπολογιστές. Οι δε υπολογιστές μπορεί να χρειάζονται αναβάθμιση για να αντέξουν τα νέα πιο "βαριά" λειτουργικά συστήματα ή άλλο λογισμικό. Με τη μείωση της κίνησης της αγοράς λόγω κρίσης, τα πράγματα γίνονταν από μέρα σε μέρα χειρότερα με αποτέλεσμα ακόμα η ECDL Hellas να επιτρέπει να υπάρχουν παράλληλα πολλαπλές πιστοποιήσεις για διαφορετικές εκδόσεις λογισμικού, τις οποίες όλες τις θεωρούσε η αγορά και το κράτος ισότιμες. Μία ακόμα παράμετρος ήταν ότι υπήρχε καθυστέρηση ενημέρωσης ακόμα και στην αγορά, όπου ο εργοδότης μπορεί να είχε προηγούμενες εκδόσεις λογισμικού.

Εδώ θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι η ύλη των πιστοποιήσεων αυτών αυξάνει και την πίεση και στους εργαζόμενους-χρήστες οι οποίοι ωθούνται να ανανεώσουν την πελατειακή τους σχέση με την Microsoft (οι καταρτιζόμενοι αλλά και οι καθηγητές). Μη ξεχνάμε ότι έχουν δημιουργήσει πιστοποιήσεις ακόμα και για τους καθηγητές, για τις οποίες υπάρχει επίσης επανακατάρτιση ώστε να είναι σε θέση να διδάξουν την εκάστοτε νεότερη έκδοση λογισμικού. Αυτό, δε, είναι ευκολότερο να το επιβάλλουν μιας και τα ΕΕΣ μπορούν να απαιτούν από τους υποψηφίους υπαλλήλους τους να είναι πλέον ενημερωμένοι (και μάλιστα αυτό το ζητούσαν κάποια φροντιστήρια ακόμα και όταν εξακολουθούσαν να διδάσκουν παλαιότερες εκδόσεις λογισμικού... μιλάμε για παράνοια).

Φτάνουμε λοιπόν στην πολιτική ουσία: Για να πάρει ξανά μπρος η αγορά χρειάζεται κάποιος να πατήσει τη μανιβέλα και να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού υπέρ των ιδιωτών. Να δημιουργήσει έναν εντελώς τεχνητό εργασιακό ανταγωνισμό. Και το ρόλο αυτό τον αναλαμβάνει με τα χαράς το κράτος όταν τυχαίνει να διοικείται ξεδιάντροπα. Τι κάνει, λοιπόν, και ποια αλυσιδωτή αντίδραση επιδιώκει;

• το κράτος απαιτεί την επανακατάρτιση με καρότο θέση στο δημόσιο
• οι καταρτισμένοι καθίστανται περιοδικά -ανά τριετία- πελάτες
• τα εργαστήρια σπουδών (ΕΕΣ) αποκτούν σταθερότερο ρυθμό πελατών
• τα ΕΕΣ πιέζονται από την εκάστοτε ECDL ώστε -αφού εξασφαλίστηκαν οι πελάτες- να είναι πιο τακτικοί στις ενημερώσεις των προγραμμάτων τους του λογισμικού τους και να γίνονται πιο αυστηροί με τους καθηγητές-υπαλλήλους τους απαιτώντας επανακατάρτιση και από αυτούς
• και φυσικά... ο κύκλος κλείνει αφου όλοι αυτοί πάνε και τα σκάνε στη Microsoft γιατί το κράτος δεν φροντίζει να ορίσει την έννοια "κατάρτιση πληροφορικής" ή "δεξιότητες χρήσης Η/Υ" με τρόπο σύγχρονο και επιστημονικά ορθό αποσυνδέοντάς τη από το συγκεκριμένο εμπορικό λογισμικό της εταιρίας αυτής.

Μια σοβαρότερη κοινωνική και πολιτική διάσταση

Δεν είναι μόνο τα παραπάνω τα οποία διαμορφώνονται με εξυπηρετήσεις μικρών και μεγάλων συμφερόντων από χοντρόπετσους πολιτικάντηδες. Είναι και μία βαθύτερη πολιτική διάσταση για το τι σημαίνει η απαίτηση για επανακατάρτιση.

Καταρχήν πρόκειται για μια καθαρά επιθετική κίνηση προς τους εργαζόμενους. Για να συμμετέχει κάποιος με αξιώσεις στο παζάρι της αγοράς εργασίας (ας δεχθούμε τη χρησιμότητα της συγκεκριμένης κατάρτισης) θα πρέπει να πληρώνει ακόμα περισσότερα για την κατάρτισή του.

Αυτό από μόνο του, με δεδομένη πάντα τη λειτουργία της αγοράς, δεν είναι το μέγα έγκλημα, καθώς σε καιρούς καπιταλιστικής ανάπτυξης υπάρχουν εν γένει θέσεις εργασίας που θα αποσβέσουν το κόστος της επανακατάρτισης (είτε το πληρώνει ο εργαζόμενος είτε, σπανιότερα, ο εργοδότης). Κατά μία έννοια, το σύστημα παραγωγής λέει στον εργαζόμενο "εγώ σου εξασφαλίζω δουλειά, διαβίωση, ασφάλεια, κλπ, αλλά με αυτούς τους όρους που περιλαμβάνουν να είσαι ενημερωμένος και να επωμίζεσαι το κόστος της απαιτούμενης επανεκπαίδευσης".

Σε αυτό το τελευταίο βρίσκεται και το ξεδιάντροπο της τροπολογίας αυτής. Το χρονικό σημείο που αποφασίζεται βρίσκει την οικονομία σε μία άθλια κατάσταση και τους εργαζόμενους να είναι κατά εκατομμύρια άνεργοι και υποαπασχολούμενοι, ή εργαζόμενοι σκλάβοι με ελάχιστες απολαβές. Και όχι μόνο αυτό, υπάρχει επιπλέον το ζήτημα των χρόνιων ανέργων όπου ουσιαστικά καταργείται ακόμα και το μοντέλο του κυκλικού εργασιακού βίου: "εργασία-ανεργία/επανακατάρτιση-εργασία-κοκ". Εδώ πλέον ο εργαζόμενος περνάει σε μόνιμη φάση ανεργίας, όπου, από την μία δεν έχει να περιμένει καμία απολαβή από το οικονομικό σύστημα, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να επωμίζεται το κόστος πολλαπλών επανακαταρτίσεων για να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά του στο παζάρι της εργασίας και τις όποιες πιθανότητες πρόσληψης.

Μιλάμε για παρανοϊκή εκμετάλλευση και βαρβαρότητα: να απαιτείται εκβιαστικά από τον εργαζόμενο να είναι up-to-date και stand-by για μία οικονομία η οποία κατά πάσα πιθανότητα δεν θα τον απορροφήσει ποτέ!

Αντί η κυβέρνηση και ο Κ. Μητσοτάκης να τραβάνε την κλωστή από το ξηλωμένο πουλόβερ του επιπέδου διαβίωσης των εργαζομένων, και να υπονοούν εκτός των άλλων ότι σε αυτή τη φάση η ανταγωνιστικότητα, η παραγωγικότητα και η υγεία στην ελληνική οικονομία θα έρθουν από τους "ενημερωμένους και καταρτισμένους άνεργους", ας απαντήσουν έστω και με κάποιες ζωγραφιές για το μεγάλο ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Για το πως φαντάζονται να εξελίσσεται η αφήγησή τους αν συνεχίσουν οι σημερινές μνημονιακές πολιτικές, και το πως θα βρεθούν εκατοντάδες χιλιάδες χαμένες θέσεις εργασίας που έχει χάσει η χώρα.

στη γαλαρία