– τα ίδια τα ξημερώματα της ανάστασης– είδαν μέσα στον τάφο τα σάβανα του Ιησού, ενώ ήταν ακόμη σκοτάδι (για το σκοτάδι βλ. κατά Ιωάννην, 20, 1), επειδή ο τάφος μέσα ήταν λουσμένος στο φως. Το ίδιο αναφέρει και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός τον 8ο αι. μ.Χ., μοναχός στη μονή του αγ. Σάββα, έξω από τα Ιεροσόλυμα, μεγάλος ποιητής και μουσικός. Κατά κάποιους μάλιστα, από αυτό εμπνεύστηκε το στίχο «Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός τε και γη και τα καταχθόνια», που βρίσκεται στην ακολουθία της νύχτας του Μ. Σαββάτου, ποίημα δικό του.
Άλλες πρώιμες μαρτυρίες για το Άγιο Φως
Το 2ο αι. μ.Χ., παρουσία του πατριάρχη Νάρκισσου, σημειώθηκε έλλειψη λαδιού και δε μπορούσαν να ανάψουν το καντήλι («λυχνάρι») για τη λειτουργία του Πάσχα. Ένας άντρας γέμισε το καντήλι νερό από την πηγή του Σιλωάμ. Το καντήλι άναψε θαυματουργικά με το νερό και παρέμενε αναμμένο, καθ’ όλη την διάρκεια της Πασχάλιας Λειτουργίας (Ευσέβιος, Ιστορία της Εκκλησίας, 4ος αι., Βιβλίο ΣΤ’, κεφ. 9, 1-3).
Ο Μέγας Θεοδόσιος (4ος αι.), κάποτε επισκέφθηκε κρυφά την Ιερουσαλήμ, και αμέσως μετά, όλα τα λυχνάρια των εικόνων άναψαν. «Το θαύμα αυτό εξέπληξε τον Πατριάρχη, αλλά άγγελος του αποκάλυψε πως αυτός που προσευχόταν δεν ήταν απλός άνθρωπος, αλλά ο άγιος βασιλέας Θεοδόσιος» (Επίσκοπος Πορφύριος Ουσπένσκυ, Το βιβλίο του είναι μου, Μέρος 3, S-Pb., 1896, σελ. 299-300).
Ο μοναχός Barnard τον 9ο αιώνα (865 μ.X.) μιλάει εκτενώς για το Άγιο Φως, όπως το ξέρουμε και σήμερα:
«Είναι περιττό να γράψω πολλά για τον τάφο αυτό, επειδή ο Bede λέει αρκετά γι’ αυτόν στην δική του Ιστορία (της Αγγλικής Εκκλησίας). Όμως αξίζει να αναφερθεί πως αυτό που συμβαίνει το Μεγάλο Σάββατο, την Παραμονή του Πάσχα. Το πρωί αρχίζει η λειτουργία μέσα στην εκκλησία αυτή. Μετά, όταν τελειώσει, μπαίνουν ψάλλοντας το «Κύριε Ελέησον» μέχρι να έρθει άγγελος και να ανάψει με φως τα κανδήλια που κρέμονται πάνω από τον τάφο. Ο Πατριάρχης μεταδίδει αυτό το Φως στους επισκόπους και τον υπόλοιπο λαό, και ο καθένας έχει φως, εκεί που στέκεται.» Mabilon. Acta Sancta. Τόμος. III. P. II. Σελ. 473.
Μαρτυρίες των Αράβων κατακτητών
Εκτενείς περιγραφές του θαύματος του αγίου Φωτός κάνουν και οι Άραβες συγγραφείς Ahmed ibn al-Kassa (θ. 936 μ.Χ.) στο έργο του Signs of Quibla («Σημεία του Κίμπλα»), Abu l-Abbas Ahmad (θ. 947 μ.Χ.), al-Biruni (1000 μ.Χ.) κ.ά., ενώ η Ιερουσαλήμ ήταν ακόμη στα χέρια των μουσουλμάνων Αράβων και οι χριστιανοί που ζούσαν εκεί ήταν Ορθόδοξοι. Φυσικά, ΠΡΙΝ από τις σταυροφορίες και την κυριαρχία των παπικών («ρωμαιοκαθολικών») σταυροφόρων στους Αγ. Τόπους (η α΄ σταυροφορία κηρύχτηκε τον 11ο αι., δηλ. το 1095 μ.Χ.).
Ο al-Biruni π.χ. γράφει: «Οι Χριστιανοί έχουν ήδη σβήσει τα φανάρια τους και τις δάδες τους από πριν, και περιμένουν, μέχρι να δουν μια καθαρή λευκή φωτιά, που κάνει το κανδήλι να ανάβει. Με την φωτιά αυτή ανάβουν τα κανδήλια μέσα στα τεμένη και τους ναούς. Μετά γράφεται μια αναφορά προς τον Χαλίφη σχετικά με την ώρα που κατέβηκε η φωτιά. Αν γινόταν αμέσως μετά την μεσημβρινή ώρα, αναμενόταν γόνιμη χρονιά, αλλά αν καθυστερούσε μέχρι την εσπέρα ή αργότερα, τότε θα αναμενόταν άγονη χρονιά. Η ίδια πηγή αναφέρει επίσης πως κάποιος κυβερνήτης είχε φέρει μαζί του ένα τεμάχιο χάλκινου σύρματος αντί φυτιλιού, για να μην μπορέσει να αναφλεγεί και να φανεί έτσι πως το όλο φαινόμενο απέτυχε. Όμως κατέβηκε το πυρ, και ο χαλκός πήρε φωτιά. Η κάθοδος αυτής της φωτιάς από ψηλά, σε μια μέρα που επαναλαμβάνεται μετά από συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, γίνεται αφορμή να μένουμε έκπληκτοι….» (άρα ήταν αυτόπτης μάρτυρας).
Άλλες μαρτυρίες
Ο Μητροπολίτης Καισαρείας Αρέθας, στο μήνυμά του προς τον Εμίρη της Δαμασκού (αρχές 10ου αι.) γράφει: «Κάθε χρόνο μέχρι τώρα, την ημέρα της αγίας Του Αναστάσεως, ο Πανάγιος και Πολύτιμος Τάφος Του κάνει θαύματα…. (όντας όλα τα φώτα της Ιερουσαλήμ σβηστά και)… με την θύρα (του Παναγίου Τάφου) σφραγισμένη… και οι Χριστιανοί να στέκονται τριγύρω του, μέσα στον Ναό της Αναστάσεως […], φωνάζοντας «Κύριε Ελέησον!», ξαφνικά εμφανίζεται μια αστραπή φωτός και ανάβει το καντήλι, και στην συνέχεια όλοι οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ παίρνουν από το φως αυτό και ανάβουν τα δικά τους τα κεριά…».
Εντυπωσιακή αναφορά στο θαύμα του Αγίου Φωτός κάνει ο κληρικός Νικήτας, το 947 μ.Χ., σε επιστολή του προς τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ΄ τον Πορφυρογέννητο.
Ας σημειωθεί τώρα ότι οι σταυροφόροι, που ήταν παπικοί, δεν αγαπούσαν καθόλου το θαύμα του αγίου Φωτός, γιατί το άναβαν πάντοτε οι Ορθόδοξοι, πράγμα που αποδυνάμωνε την κυριαρχία του καθολικισμού στους Αγ. Τόπους, που επιδίωκαν αυτοί. Έτσι, ο στρατιωτικός ιερέας του πρώτου βασιλέα της Ιερουσαλήμ Βαλδουίνου Fulcher (Fulk) της Σαρτρ, έγραψε ότι το Άγιο Φως δεν εμφανίστηκε μέχρι να απομακρυνθούν οι Λατίνοι μοναχοί και κληρικοί από την εκκλησία του Αγίου Κουβουκλίου. Avdulovsky F.M., Holy Fire Coming From Holy Sepulchre of Our God and Savior Jesus Christ on The Great Saturday in Jerusalem. («Το Άγιο Φως το Προερχόμενο από τον Πανάγιο Τάφο του Θεού και Σωτήρος Ημών Ιησού Χριστού κατά το Μεγάλο Σάββατο») Μόσχα, 1887, σελ. 37-41.
Ο Αρμένιος ιστορικός του 12ου αι. Ματθαίος Εδέσσης μάς λέει πως το 1102 το Άγιο Φως αρνήθηκε να εμφανιστεί, αφού οι Φράγκοι (σταυροφόροι) είχαν αρπάξει τους Αγίους Τόπους από τους τοπικούς ιερείς και είχαν βγάλει τους Έλληνες έξω από τα μοναστήρια με τις κλωτσιές. Οι νεόφερτοι «πήραν το μήνυμα», και αποκατέστησαν τους διωγμένους. Το Φως εμφανίστηκε, με μια μέρα καθυστέρηση.
Οι μαρτυρίες αυτές, καθώς και άλλες, μεταγενέστερες, περιλαμβάνονται στις μελέτες:
Όλγα Τερζή, «Ιστορική μελέτη για το Άγιο Φως»: www.impantokratoros.gr/7F53C195.el.aspx
Κατερίνα Ν. (μετάφραση): «Πρώιμες μαρτυρίες περί του Αγίου Φωτός»: www.oodegr.com/oode/asynithista/thavmata/agio_fws1.htm (μτφρ. από το αγγλικό, που δημοσιεύεται εδώ: www.holyfire.org/eng/history.htm).
Βλ. ακόμη: Λυκούργου Μαρκούδη, «Μαρτυρία περί του Αγίου Φωτός»: www.oodegr.com/oode/asynithista/thavmata/agio_fws_martyria1.htm.
Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψιν την περίπτωση του αγίου μάρτυρα Τούνομ, Άραβα εμίρη, που, στις 18 Απριλίου 1579, είδε το Άγιο Φως να βγαίνει από την κολώνα της πλαϊνής πύλης του Ναού της Αναστάσεως (όπου είχαν συγκεντρωθεί οι Ορθόδοξοι διωγμένοι από τους Τούρκους), έπεσε από το μιναρέ χωρίς να πάθει κακό, διακήρυξε ότι η Ορθοδοξία είναι η αληθινή πίστη και εκτελέστηκε από τους πρώην ομοθρήσκους του μουσουλμάνους.
Στην εποχή μας
Το 1923 ο παράτολμος Πόντιος μοναχός Μητροφάνης τρύπωσε κρυφά στο κουβούκλιο του Αγίου Τάφου με κίνδυνο της ζωής του, έμεινε κρυμμένος 13 ώρες και είδε το Άγιο Φως να ανάβει μόνο του, μέσα σε μια εκθαμβωτική φωτοχυσία που έμοιαζε με ουράνιο τόξο. Η μαρτυρία του δημοσιεύεται στο Διαδίκτυο, εδώ: o-nekros.blogspot.com/2011/04/blog-post_20.html.
Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε ότι, ανεξάρτητα από τις αρχαίες πηγές, οι σημερινές μαρτυρίες για την τέλεση του θαύματος (όχι μόνο για το ότι εμφανίζεται σε όλο τον τεράστιο χώρο του Ναού της Αναστάσεως και κυριολεκτικά περιφέρεται χωρίς να το ανάβει ανθρώπινο χέρι, αλλά και ότι δεν καίει) είναι αρκετές για να λύσουν κάθε απορία αν πρόκειται για «θαύμα» ή όχι. Περιορίζομαι να παραπέμψω σε συγκλονιστικό βίντεο αφιέρωμα («Άγιο Φως – μαρτυρίες και εμπειρίες»), με πλάνα και μαρτυρίες, που δημοσιεύτηκε πέρυσι στο διαδίκτυο στην ιστοσελίδα www.oodegr.com και από τότε έχει μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες. Το βίντεο δημοσιεύεται εδώ: www.oodegr.com/english/ekklisia/holylight.htm.
Κάποιοι «αμφισβητίες» του Αγ. Φωτός προβάλλουν μια δήθεν δήλωση του πατριάρχη Ιεροσολύμων Εφραίμ Β΄ (1766-1771) ότι το Άγιο Φως είναι «χειροποίητος μηχανουργία», δηλ. απάτη! Ωστόσο η δήλωση αυτή δεν σώζεται σε κανένα κείμενο του πατριάρχη, αλλά αναφέρεται από τον Αγιορείτη μοναχό Νεόφυτο, ένα συγγραφέα της εποχής με μικρή αξιοπιστία, που η αναφορά του αντιμετωπίστηκε με ειρωνεία από τον Κωνσταντίνο Οικονόμο τον Εξ Οικονόμων. Εκτενής ανάλυση του θέματος εδώ: www.oodegr.com/oode/asynithista/thavmata/agio_fws_patriarxis_1.htm.
Να προσθέσω τέλος ότι είμαι ένας από εκείνους που χαίρονται για την επίσημη υποδοχή του Αγίου Φωτός από το ελληνικό κράτος (όσο συνεχίζεται ακόμη, πριν το πάρει η μπάλα του «εκσυγχρονιστικού» εκδυτικισμού). Φυσικά πρόκειται για μια συμβολική υποδοχή, ανάλογη με την απόδοση τιμών σε λάβαρα, μνημεία, φωτογραφίες νεκρών κ.λ.π. Το Άγιο Φως δεν είναι ούτε ζωντανό, ούτε θεϊκό – όμως και η Ολυμπιακή Φλόγα δεν είναι «ιερή» φλόγα, αλλά αντιμετωπίζεται «ως τέτοια».
Δε βλάπτει λοιπόν η τιμή προς το Άγιο Φως και καλό είναι να μη «σκανδαλίζονται» μερικοί, που μάλλον άλλα πράγματα τους ενοχλούν και τα βάζουν με το Άγιο Φως…
Χρόνια πολλά και καλά, λοιπόν, με τη χάρη του Αναστημένου Χριστού. Και του χρόνου.
του Θ. Ι. Ρηγινιώτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου